«واصبر لحكم ربك فانك باعيننا و سبح بحمد ربك حين تقوم، و من الليل فسبحه و ادبار النجوم»؛ يعني:اي رسول! بر حكم خدا صبر كن كه تو منظور نظر مايي و چون برخيزي، به ستايش خداي خود تسبيح گوي، و از شبانگاه هم پاره اي به تسبيح خدا پرداز و هنگام فرو رفتن ستارگان هم تسبيح خداگو.

در تفسير قمي در ذيل جمله ي «و سبح بحمد ربك حين تقوم» آمده كه امام فرمود: «منظور از آن تسبيح در نماز شب و منظور از جمله ي «فسبحه» خود نماز شب است» [1] .

در تفسير نمونه نيز با بياني شيوا به تفسير اين دو آيه شريفه پرداخته شده است بدين مضمون كه:

«و از آنجا كه راز و نياز با خدا و نيايش و عبادت او تسبيح و تقديس ذات پاك او، به انسان آرامش و نيرو مي بخشد به دنبال دستور صبر، مي فرمايد: «هنگامي كه بر مي خيزي تسبيح و حمد پروردگارت را به جا آور» و «و سبح بحمد ربك حين تقوم». هنگامي كه



[ صفحه 68]



سحرگاه براي عبادت و نماز شب برمي خيزي، هنگامي كه از خواب براي ادامه فريضه نماز واجب برمي خيزي، هنگامي كه از هر مجلس و محفلي برمي خيزي، حمد و تسبيح او كن.

مفسران در اين آيه تفسيرهاي گوناگوني دارند؛ ولي جمع ميان همه ي اينها نيز ممكن است؛ چه در سحرگاه براي نماز شب و چه بعد از خواب براي اداي فريضه و چه بعد از قيام از هر مجلس باشد. آري روح و جانت را به تسبيح و حمد خدا نور و صفا ببخش، زبانت را به ذكر او خوشبو كن، از ياد او مدد بگير و براي مبارزه با كارشكني هاي دشمن آماده شو. بسياري از مفسران جمله ي «و من الليل فسبحه» را به نماز شب تفسير كرده اند.

به هر حال عبادت و تسبيح و حمد خدا در دل شب، و در آغاز طلوع فجر، لطف و صفاي ديگري دارد و از تظاهر و ريا دورتر است و آمادگي روحي براي آن بيش تر مي باشد؛ چرا كه كارهاي مشغول كننده ي زندگي روزانه تعطيل است، استراحت شبانه به انسان آرامش بخشيده، قال و غوغا فرو نشسته و در حقيقت همزمان با وقتي است كه پيامبر به معراج رفت و در مقام «قاب قوسين» در آن خلوتگه راز قرار گرفت و با خداي خود به راز و نياز پرداخت. [2] .