مرا در اين ظلمات آن كه رهنمايي كرد

نياز نيم شبي بود و گريه ي سحري



ديلمي در ارشاد القلوب از حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم روايت كرده كه فرمود: «هيچ مؤمني نيست كه از چشمش به قدر بال مگسي اشك بيرون آمده و به صورتش برسد مگر آن كه خداي تعالي او را بر آتش جهنم حرام مي كند.» [1] .

و باز از آن رسول گرامي روايت شده كه فرمود: «چشمي كه از خوف خداي تعالي گريه كند آتش را نخواهد ديد.» [2] .

و باز از آن سرور مروي است كه فرمود: «هيچ قطره اي نزد خدا محبوب تر از قطره ي اشكي نيست كه از خوف خداي تعالي از چشم بيرون آمده باشد و از قطره ي خوني كه در راه خدا ريخته باشد و هيچ بنده اي نيست كه از خوف خداي تعالي بگريد مگر آن كه خداي تعالي او را از شراب بهشتي رحمتش سيراب مي گرداند و گريه ي او را به خنده و سرور در بهشت تبدل مي كند و اطرافيان او را مورد مرحمت قرار مي دهد؛ هر چند بيست هزار نفر باشند. هيچ چشمي از خوف خدا پر از اشك نمي شود مگر آن كه خداوند پيكرش را بر آتش حرام مي كند و اگر اشك از ديدگانش جاري شد و به رخساره اش رسيد آن رخساره هرگز فقر و خواري نمي بيند و اگر بنده اي در ميان امتي بگريد هر آينه خداي تعالي آن امت را به خاطر گريه ي او نجات مي بخشد.» [3] .

هم چنين فرمود: «كسي كه از گناهي بگريد آمرزيده شود و كسي كه از ترس آتش بگريد خداي تعالي از آن پناهش دهد و كسي كه به شوق بهشت بگريد خداي تعالي او را



[ صفحه 40]



در بهشت جاي دهد و براي او ايمني از وحشت بزرگ نوشته مي شود و كسي كه از خوف خداي تعالي گريه كند خداي تعالي او را با پيامبران و راستان و شهيدان و صلحاء محشور مي كند و اينها رفقاي خوبي مي باشند.» [4] .

و هم چنين از پيامبر نقل شده كه فرمود: خداي تعالي چون بنده اي را دوست داشت دل او را از اندوه نالان مي كند كه خداي تعالي هر دلي را كه اندوهگين باشد دوست مي دارد و كسي كه از خوف خدا بگريد به آتش نمي رود تا آن شير دوشيده شده دوباره به پستان بازگردد.» [5] .

در واقع پيامبر عظيم الشأن با اين جمله ي نوراني به ما عاصيان تعهد مي دهند كه اگر منظور و مقصودمان از گريه فقط و فقط خدا و رضايت او باشد حتما مورد توجه قرار گرفته و مشمول رحمت بي منتهاي الهي قرار خواهيم گرفت.

چنانچه فرموده اند: «گريه از خوف خداي تعالي كليد رحمت و نشانه ي پذيرش و مستجاب شدن دعا است.» [6] و نيز فرموده اند: «هنگامي كه بنده از خوف خدا گريه كرد گناهان از او همچون برگ درخت مي ريزد. پس چون روزي مي شود كه از مادر زاييده شده است.» [7] .

و اما چگونه مي توان دريافت كه گريه مورد توجه قرار گرفته و آيا به هدف اجابت رسيده است يا نه؟ در اين زمينه روايت زيبايي از صادق آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم به ما رسيده كه فرمود: «همين كه پوست بدنت جمع شد و چشمهايت اشك ريخت و قلبت تپيد پس به هوش باش به هوش! كه مقصد و مقصودت مورد توجه قرار گرفته است.» [8] .



[ صفحه 41]



آنچه مسلم است رسيدن به اين حالت وصف ناپذير از الطاف بي كران الهي است كه شامل هر بنده رو سياهي كه بخواهد مي فرمايد و اميد است ما عاصيان بيچاره نيز مشمول الطاف واسعه آن جميل قرار بگيريم. «ان شاء الله»



سوز دل، اشك روان، آه سحر، ناله ي شب

اين همه از نظر لطف شما مي بينم



كس نديدست چو مشك ختن و ناقه ي چين

آنچه من هر سحر از باد صبا مي بينم



و سخن در اين بحث فراوان است و روايات زيادي در اين باب به ما رسيده است كه جهت جلوگيري از اطاله ي كلام از ذكر بقيه ي آنها خودداري مي شود.