مسلمانان در هر شهر علاوه بر نمازهاي جماعت و جمعه، دو روز ديگر سال، براي نماز اجتماع مي كنند و در پرتو توحيد، وحدت و اتحاد خويش را محكم تر مي سازند. اين نمازها در دو مقطع حساس زماني يعني روز عيد فطر (پايان ماه مبارك رمضان) و عيد قربان (هنگام حج و قرباني) انجام مي گيرد و همانند نماز جمعه دو خطبه دارد اما پس از انجام نماز ايراد مي شود كه امام جمعه در آن دو خطبه پس از حمد و سوره و بعد از صلوات بر پيغمبر اكرم صلي الله عليه وآله وسلم مسائل سياسي، اجتماعي و اقتصادي كشور و منطقه را مطرح و راه حل آن ها را ارائه مي كند. ماه مبارك رمضان به مراسم عيد فطر ختم مي شود تا اين فريضه فردي را با يك حركت اجتماعي تكميل كند.

مسلمانان در عيد فطر موفقيت خود را در روزه داشتن ماه رمضان جشن مي گيرند. نماز عيد فطر هم عبادتي دسته جمعي است و هم نمونه اي از همبستگي سياسي و اجتماعي و هم نشان دهنده شكوه و اقتدار اسلام است. به همين جهت برپايي نماز عيد فطر در درجه اول از وظايف حكومت اسلامي است. و اگر حكومت اسلامي مستقر نباشد مسلمانان خود مي توانند اين آيين را بر پا دارند. [1] از اين رو دشمنان اسلام به اين نكته توجه كرده اند و هشدار داده اند تا زماني كه مسلمانان با يك زبان به سوي يك قبله با صفوف فشرده و گرد خانه كعبه طواف مي كنند و يا نماز مي خوانند، هرگز نمي توانيم بر آن ها غلبه كنيم. [2] به همين دليل نماز نشان شوكت و قدرت امت اسلامي است. هدف از نماز عيدفطر: 1. اجتماع و گردهمايي 2. پرداخت زكات و رسيدگي به فقرا. 3. رغبت و گرايش به خدا 4. تضرع به درگاه پروردگار است. همه اين موارد ناظر به بُعد معنوي و عرفاني اين نماز و مراسم عبادي است؛ زيرا از يك سو اثر عميق معنوي در نمازگزاران دارد و به رشد معنوي آنان كمك مي كند و هم به آثار اجتماعي و فوايدي كه به مردم مي رسد توجه دارد. مردم با پرداخت زكات فطره در روز عيد فطر به مستمندان و بينوايان ياري مي رسانند. به اين سبب، عيد فطر را عيد فقرا هم مي گويند. از آثار تربيتي و سازنده نماز عيد فطر اين است كه در آن اجتماع انسان به ياد خدا و قيامت و نيازمندي خويش به رحمت الهي مي افتد و صحنه قيامت را در نظرها مجسم مي كند. در روايت است كه علي عليه السلام روز عيد فطر در خطبه اي كه مي خواند، خطاب به مردم فرمود: اي مردم! در اين روز نيكان پاداش مي گيرند؛ در اين روز بدكاران زيان مي بينند. اين روز شبيه به قيامت است؛ با بيرون آمدنتان از خانه ها و حركت به سمت مصلّي، بيرون آمدنتان از قبرها را به ياد آوريد. [3] با توقف خود در مصلي و انتظار نماز توقف در حضور خدا و قيامت را به خاطر آوريد. و با بازگشت خود به خانه ها بازگشتتان را به خانه هاي خود در بهشت يا جهنم به ياد آوريد. به راستي كه از وحدت و يكپارچگي مسلمانان در نماز عيد فطر است كه انسان را به ياد خدا و قيامت مي افتد. هراس ليو نويسنده و دانشمند انگليسي چنين مي نويسد: چيزي كه مرا به اعجاب و شگفتي واداشت مشاهده كامل ترين درجه مساوات و وحدت و هماهنگي بين مسلمانان بود و آن هنگامي بود كه در روز عيد فطر در مسجد «وولنگ» در لندن حضور يافته و اين امر در من اثر عجيب و بي سابقه اي بخشيد در اين مكان افراد از طبقات گوناگون گرد هم آمده و با تمام اختلافي كه از لحاظ رتبه و مقام دارند به يك وضع و در يك رديف قرار گرفته و چنان اختلاط و امتزاج يافته اند كه گويي همه با يكديگر برابرند؛ در اين جا بسياري از رجال و بزرگان را مي بينيد كه از بلاد مختلف گرد هم جمع شده و با خلوص نيت و عطوفت و صميميت در كنار يكديگر قرار گرفته و تمرين وحدت و توحيد و يكتاپرستي مي كنند و مراسم پر شكوه نماز عيد فطر را انجام مي دهند. [4] .