نقش نماز در روابط اجتماعي


در آموزه هاي اسلامي و ديني بر حفظ پيوندهاي اجتماعي و همدلي و اخوت و برادري در بين مسلمين تأكيد بسياري شده و از هرگونه رذائل اخلاقي كه موجب گسست پيوندهاي اجتماعي - خانوادگي شود به شدت نهي شده است، تا آن جا كه در بعضي از روايات و احاديث ما چنين اعمال زشتي چه از قبيل غيبت، تهمت يا سوءِ خلق و بدگماني يا بدخلقي و قطع رحم و يا مردم آزاري، موجب عدم مقبوليّت عبادات و نماز شمرده شده است. نبي اكرم صلي الله عليه وآله وسلم مي فرمايند: «من اغتاب مسلماً او مسلمة لم يقبل الله صلاته و لا صيامه اربعين يوماً و ليلة الا يغفر له صاحبه؛ هر كس كه غيبت زن و مرد مسلماني را بكند، تا چهل روز نماز و روزه او را خداوند قبول نمي كند مگر آن كه آن شخص او را ببخشد.» [1] .

و نيز در مورد قطع رابطه، آن حضرت در وصايا و موعظات خويش به ابوذر غفاري - يكي از ياران و اصحاب با وفاي خويش - مي فرمايند: «يا اباذر ايّاك و هجران اخيك فانّ العمل لا يقبل مع الهجران»؛ اي اباذر از دوري و قطع رابطه و قهر كردن با برادر ديني ات پرهيز كن، چرا كه با اين كار عملت قبول نمي شود.

آئين اسلام به خاطر اين كه كانون گرم خانواده ها هميشه گرم بماند و انسجام بين خانواده ها نيز حفظ شود، در امور خانوادگي هم رعايت حقوق متقابل زن و شوهر را با اهميت دانسته، به طوري كه بي توجهي به آن باعث قبول نشدن عبادات و نماز و اعمال نيك ديگر قلمداد شده است كه پيامبراكرم صلي الله عليه وآله وسلم مي فرمايند: «من كان له امرأه تؤذيه لم يقبل الله صلاتها و لا حسنة من عملها حتي تعنيه و ترضيه و ان صامت الدهر و قامت... و علي الرجل مثل ذلك» معني آيه اين است، كه هر كس همسرش را اذيت و آزار دهد نمازش و هيچ يك از اعمال حسنه او پذيرفته نمي شود، مگر او را كمك و راضي كند و در ادامه حديث است كه چنين شخصي اولين كسي است كه وارد آتش جهنم مي شود. سپس در ادامه راوي در مورد مرد نيز مي پرسد، حضرت پاسخ مي دهند، كه مرد نيز چنين است و حتي براي فرزندان نيز وظايف و تكاليفي در اين باره تعيين شده است؛ امام صادق عليه السلام در اين باره مي فرمايد:«نماز فرزنداني كه با خشم به پدر و مادر خود نگاه مي كنند قبول نمي شود، گرچه والدين نسبت به او كوتاهي كرده باشند.» [2] با توجه به احاديث و مطالعه و مداقّه در آن ها روشن مي شود كه نماز به عنوان مهم ترين عامل بازدارنده در عرصه اجتماعات بشري، جامعه را به سوي تكامل و رشد در تمامي زمينه ها و هم زيستي مسالمت آميز با هم نوعان رهنمون مي سازد و حيات معنوي و حتي مادي جامعه ارتباط تنگاتنگي با تعاليم عظيم اسلامي دارد.


پاورقي

[1] جامع السعادت، ج2، ص 234.

[2] اصول كافي،ج2، ص 349.


بازگشت