اكنون كه اهميت نماز اول وقت و فضيلت آن و برخي مسائل را دانستيد، اين را هم بد نيست بدانيد كه مواردي از اين دستور يعني استحباب نماز در اول وقت استثناء شده كه در اين موارد بهتر است نماز را از اول وقت تأخير اندازند و اين موارد كه از روي كتاب عروة الوثقي و برخي ديگر از كتابها ترجمه شده ذيلا مي خوانيد:

اول - نماز ظهر و عصر و صبح براي كسي كه مي خواهد نافله يآنها را بخواند، كه چون وقت نافله ياين سه نماز قبل از نماز است، اگر كسي بخواهد نافله يآنها را بخواند در آغاز بايد نافله ها را بخواند، همانگونه كه قبلا ذكر شد.

دوم - كسي كه نماز قضا دارد و بخواهد اول وقت نماز قضا بخواند مي تواند اول نماز قضا را بخواند و سپس نماز ادا.

سوم - كسي كه اول وقت به خاطر عذري كه دارد ناچار است با تيمم نماز بخواند ولي اگر صبر كند مي داند و يا اميد دارد كه تا آخر وقت عذرش برطرف شده و با وضو يا غسل نماز بخواند.

چهارم - كسي كه تحت فشار دفع بول يا غائط است و در همين حال وقت نماز داخل شده، براي چنين كسي بهتر آن است كه نماز را از اول وقت به تأخير اندازد و پس از اين كه بول و غائط كرد تطهير كرده نماز بخواند.

پنجم - جايي كه در اول وقت به خاطر خستگي يا عجله براي رسيدن به كار ضروري و مهمي آن نشاط و حضور



[ صفحه 53]



قلب لازم را ندارد، ولي اگر صبر كند با تأخير مي تواند با نشاط بيشتر و حضور قلب نماز بخواند.

ششم - به خاطر انجام نمازي با ثواب و فضيلت بيشتر مي تواند آن را به تأخير اندازد مانند تشكيل نماز جماعت و يا رفتن به مسجد، و هم چنين براي انجام كار مهمتري از نماز اول وقت مانند برآوردن حاجت برادران ايماني.

هفتم - در نماز صبح - اگر كسي مشغول نماز شب است و چهار ركعت آن را به جاي آورده و در اين هنگام وقت نماز صبح داخل شد كه در اينجا بهتر است نماز شب را تمام كند و سپس نماز صبح را به جاي آورد.

هشتم - مسافري كه شتاب دارد به سفر برود، كه مي تواند نماز را از اول وقت به تأخير اندازد.

نهم - زني كه تربيت كودك شيرخواري را به عهده گرفته و يك جامه يا دو جامه بيشتر ندارد و به خاطر نجس شدن جامه اش به بول كودك ناچار است براي هر نماز بدن و جامه اش را تطهير كند كه براي دشواري اين كار مي تواند نماز ظهر و عصر خود را تا آخر وقت به تأخير اندازد تا بتواند بدن و جامه اش را در هر روز يك بار تطهير كند و ميان نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا جمع كند.

دهم - زن مستحاضه كثيره كه نماز ظهر و عصر را اگر با هم بخواند بايد يك غسل كند و هم چنين براي نماز مغرب و عشا نيز يك غسل كند و فاصله ميان آنها نيندازد، و اگر فاصله بيندازد بايد براي نماز عصر و عشا نيز جداگانه غسل كند، كه در اين صورت مي تواند براي اين كه نخواهد براي هر كدام يك غسل كند نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم بخواند.

يازدهم - تأخير نماز مغرب و عشا از اول وقت براي



[ صفحه 54]



كسي كه غروب روز عرفه مي خواهد از عرفات به مشعر و مزدلفه برود كه مستحب است صبر كند و نماز مغرب و عشا را در مشعر بخواند.

دوازدهم - اگر در جايي است كه اول ظهر گرماي شديد و طاقت فرسايي است و انجام نماز براي او سخت است كه در اينجا نماز ظهر را تأخير اندازد تا گرما رفع شود.

سيزدهم - روزه داري كه اول مغرب، گرسنگي و يا تشنگي بر او غلبه كرده و يا جمعي روزه دار به انتظار او هستند تا او در جمع آنها حاضر شود و با او افطار كنند، كه در اينجا بهتر آن است نماز مغرب را از اول وقت به تأخير اندازد.

چهاردهم - مسافري كه اگر بخواهد اول وقت نماز بخواند بايد شكسته بخواند ولي مي داند تا آخر وقت به وطن خود و يا جايي كه مي خواهد قصد اقامت كند مي رسد كه بهتر آن است صبر كند و نماز را تمام بخواند.