اول - نخستين مطلبي كه در اين حديث نظر شنونده و خواننده را جلب مي كند اين مطلب است كه چگونه اين آيه اميدوار كننده ترين آيه در قرآن است؟



[ صفحه 6]



آنچه به نظر مي رسد اين است كه آيات ديگري كه در اين حديث از زبان مردم نقل شده همگي مربوط به كساني است كه گناهي بكنند و به دنبال آن توبه كنند، و در يكي از آنها نيز آمرزش حق تعالي موكول به مشيت او شده است.

ولي آيه ينماز از اين جهت اميدوار كننده تر است كه موكول به چيزي نشده و گذشته مربوط به گناه و استغفار هم نيست، چون ممكن است شخص گنهكار به خاطر امروز و فردا كردن و به تعبير روايات، «تسويف»، موفق به توبه و استغفار نشود، و بالاخره به طور مطلق اميد رفع گناه را نمي دهد. ولي در آيه نماز اولا: به طور مطلق و با تأكيد فرموده: «ان الحسنات يذهبن السيئات»

ثانيا: نماز يك عملي است كه انسان به صورت وظيفه و به طور مستمر هر روزه چند بار انجام مي دهد، و بنا به وعده يالهي اثر وضعي خود را روي انسان مي گذارد و بديها را (كه همان گناهان و آثار آن باشد) از بين مي برد.

در اين باره نيز حديث جالب ديگري روايت شده و آن حديثي است كه از رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) نقل شده كه به ابوذر غفاري فرمود:

«يا اباذر، من ملك ما بين فخذيه و ما بين لحييه دخل الجنة، قلت: و إنا لنؤاخذ بما تنطق به ألسنتنا؟ فقال: و هل يكب الناس علي مناخرهم في النار إلا حصائد ألسنتهم، إنك لا تزال سالما ما سكت فإذا تكلمت كتب لك أو عليك، يا أباذر، إن الرجل ليتكلم بالكلمة من رضوان الله عزوجل فيكتب له بها رضوانه الي يوم القيامة، و إن الرجل ليتكلم بالكلمة في المجلس



[ صفحه 7]



ليضحكهم بها فيهوي في جهنم ما بين السماء و الأرض، يا أباذر، ويل للذي يحدث فيكذب ليضحك به القوم ويل له، ويل له، ويل له، يا أباذر من صمت نجا، فعليك بالصمت، و لا تخرجن من فيك كذبة أبدا، قلت: يا رسول الله فما توبة الرجل الذي يكذب متعمدا؟ قال: الاستغفار و صلوات الخمس تغسل ذلك». [1] .

«اي اباذر، هر كس نگهدارد آنچه را ما بين دو ران او و آنچه را ما بين دو فك او است، داخل بهشت گردد.

ابوذر گويد: من عرض كردم كه ما در آنچه زبانمان گويد مؤاخذه و بازخواست شويم؟

فرمود: آيا چيزي جز همان درو شده يزبانها است كه مردم را به صورت در آتش دوزخ اندازد؟ تو پيوسته به سلامت هستي تا وقتي خموش باشي، و چون لب به سخن گشودي به سود يا زيانت نوشته شود.

اي اباذر به راستي كه انسان لب به سخني از رضوان (و موجبات رضايت و خشنودي) خدا بگشايد و همان وسيله شود تا رضوان حق را براي او تا روز قيامت بنويسند، و يا انسان در مجلسي سخني بگويد تا مجلسيان را بخنداند و همان سبب شود تا در جهنمي سقوط كند به اندازه يفراخي ما بين آسمان و زمين.

اي اباذر واي بر كسي كه داستاني به دروغ گويد تا مردم را بخنداند واي بر او! واي بر او! واي بر او!

اي اباذر هر كس خموشي گرفت نجات يافت پس ملازم خموشي باش، و هيچگاه از دهانت دروغي خارج نشود!



[ صفحه 8]



اباذر گويد: من عرض كردم: توبه يمردي كه عمدا دروغ گفته چيست؟ فرمود: استغفار و نمازهاي پنجگانه آن را مي شويد.»

دوم - درباره ياميدوار كننده ترين آيات در قرآن، روايت ديگري نيز رسيده كه از آن جمله روايتي است كه مرحوم مجلسي از تفسير فرات بن ابراهيم روايت كرده كه وي از مردي به نام بشر بن شريح بصري روايت كرده است وي گويد: به امام باقر (عليه السلام) عرض كردم كه كدام آيه در قرآن اميدوار كننده ترين آيات است؟

امام (عليه السلام): «قوم تو در اين باره چه مي گويند؟»

گفتم: آنها مي گويند كه اين آيه است: «يا عبادي الذين اسرفوا علي انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله...»

امام (عليه السلام): ولي ما خاندان مي گوئيم:

«و لسوف يعطيك ربك فترضي». [2] .

- و در آينده آنقدر پروردگارت به تو ببخشد كه تو راضي شوي.

آنگاه فرمود:

الشفاعة، والله الشفاعة، والله الشفاعة. [3] .

و البته بر فرض صحت اين روايت، باز هم مي توان گفت اين آيه نيز مربوط به شفاعت در آخرت و قيامت است، و از آنجا كه شفاعت به همه كس نمي رسد، و تنها شامل كساني مي شود كه از عالم برزخ سالم بگذرند و دسترسي به رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) پيدا كنند، بدين جهت نماز كه در دسترس ما است و هر انساني مي تواند از اين



[ صفحه 9]



وسيله يالهي بهره برده و بدان چنگ زند، آيه ينماز اميدوار كننده تر است.

در روايت ديگري است كه تميم بن حذيم - يكي از اصحاب اميرالمؤمنين (عليه السلام)، از آن حضرت روايت كرده كه اميرالمؤمنين در جمع ياران و اصحاب خود فرمود:

«أية آية في كتاب الله أرجي لكم تكون فيها النجاة غدا؟»

«كدام آيه در قرآن اميدوار كننده تر است؟»

و دنباله يحديث اينگونه است كه هر كس آيه اي خواند، يكي گفت: آيه يشريفه:

«ان تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سيئاتكم.» [4] .

- «اگر از گناهان بزرگي كه از آن نهي شده ايد اجتناب كنيد ما بديهاي شما را پاك كنيم.»

ديگري گفت:

«ان الله لا يغفر ان يشرك به...»

سومي گفت:

«قل يا عبادي الذين اسرفوا علي انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ان الله يغفر الذنوب جميعا.»

و اميرالمؤمنين (عليه السلام) مي فرمود «خوب است ولي آيه يديگري در نظرتان نيست؟»

تا بالاخره در پايان فرمود:

«ما في القرآن آية ارجي عندي ان تكون فيها النجاة غدا من قوله «ما اصابكم من مصيبة فبما كسبت ايديكم و يعفو عن كثير» [5] فما جازي به في الدنيا فقد جازي به، و ما عفا عنه فانه احلم و اكرم من ان يعفو عن شي ء في



[ صفحه 10]



الدنيا ثم يعود فيه في الآخرة.» [6] .

«در قرآن پيش من آيه اي اميدوار كننده تر از اين آيه براي نجات در فرداي قيامت نيست كه فرمايد: «هر مصيبتي به شما رسد به خاطر كاري است كه خود كرده ايد، و خدا از بسياري از آنها بگذرد.» پس آنچه را در دنيا كيفر داده كه داده، و آنچه را گذشت كرده پس خدا بردبارتر و بزرگوارتر است از اين كه از چيزي در دنيا بگذرد و دوباره در آخرت آن را به حساب آورد!»

كه باز هم مي توان گفت اين آيه نيز همانند آيه ينماز، فراگير و همگاني نيست كه در هر زمان و براي هر كس مورد استفاده و بهره گيري باشد، و الله اعلم.

سوم - نماز، گذشته از اين كه موجب آمرزش و پاك كردن گناهان مي شود، فوائد و ثمرات بسيار ديگري هم دارد كه به طور اجمال قسمتي از رواياتي را كه درباره يفضيلت نماز و ثمرات و فوائد آن رسيده ذيلا براي شما نقل مي كنيم: