در اسلام براي هر نماز واجبي وقتي معين شده است. به خصوص نمازهاي واجب شبانه روزي كه هفده ركعت است.

در آيات و رواياتي كه از معصومين عليهم السلام درباره ي فلسفه هاي نمازهاي شبانه روزي در وقت هاي مخصوص به خود آمده است، اين گونه بيان كرده اند:

اميرالمؤمنين عليه السلام در اين باره مي فرمايد:

يك نفر يهودي به خدمت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله آمد و از فلسفه ي وقت هاي نماز سؤال كرد و گفت:

اي محمد صلي الله عليه و آله! به چه علت، نمازهاي پنجگانه در پنج وقت مخصوص، بر امت تو واجب شده است.

آن حضرت چنين فرمود: اي يهودي! بدان و آگاه باش تا علت آن را برايت بيان كنم و بعد چنين اظهار داشت:

وقت نماز ظهر

هنگامي كه خورشيد، وسط آسمان قرار مي گيرد، داخل دايره و



[ صفحه 293]



حلقه اي مي شود. وقتي داخل آن دايره شد، تمام جهان هستي مشغول به ذكر و تسبيح خداوند عالم مي شوند. آن ساعت (اول ظهر) ساعتي است كه خداوند بر من درود مي فرستد و از اين جهت خداوند، نماز ظهر را بر امت من، واجب گردانيد.

بعد فرمود: اين ساعت، ساعتي است كه در قيامت جهنم را مي آورند [1] و هيچ مؤمني نيست كه در اين ساعت، مشغول ركوع يا سجود يا قيام و نماز باشد مگر اين كه خداوند جسد او را بر آتش جهنم، حرام مي گرداند.

وقت نماز عصر

باز آن حضرت فرمود: چون در اين ساعت (عصر) حضرت آدم عليه السلام از شجره منهيه خورد، خداوند متعال او را از بهشت بيرون نمود. [2] از اين جهت به ذريه و فرزندان او نماز عصر را تا روز قيامت، واجب نمود و همان نماز را هم بر امت من، واجب كرد و در بين نمازهاي واجب، اين بهترين نماز است.

پس از آن فرمود: خدا به من دستور داده كه نماز عصر را بيشتر حفظ كنم و آن، نماز وسطي است كه به حفظ آن تأكيد فراواني شده است.

قرآن در اين باره مي فرمايد:

«نمازها را حفظ كنيد به خصوص نماز وسطي را». [3] .

وقت نماز مغرب

بعد فرمود: اما مغرب ساعتي است كه خداوند، توبه آدم را پذيرفت.



[ صفحه 294]



«فاصله ي ما بين خوردن از شجره منهيه تا پذيرفته شدن توبه آدم حدود 333 سال و 4 ماه از سال هاي دنيا بوده كه اين مقدار، يك سوم از يك روز قيامت است». قرآن مجيد روز قيامت را، مطابق هزار سال دنيا مي داند. [4] .

موقع «مغرب»، هنگامي كه توبه آدم قبول شد او سه ركعت نماز، يك ركعت براي جبران خطاي خود و يك ركعت براي جبران خطاي همسرش حوا، و يك ركعت به خاطر قبول شدن توبه اش به جاي آورد. خداوند هم، به اين علت سه ركعت نماز مغرب را بر امت من واجب كرد.

بعد فرمود هنگام «مغرب»، دعاي انسان مستجاب است و خداوند در اين ساعت به من دستور دعا و ذكر و تسبيح داده است. قرآن در اين باره چنين مي فرمايد:

«سبحان الله حين تمسون و حين تصبحون». [5] .

پس خدا را هنگام شامگاه و صبحگاه تسبيح و ثناي گوييد (تا سعات ابدي يابيد).

وقت نماز عشا

همچنين در مورد نماز عشا فرمود: چون قبر تاريك و روز قيامت تاريك است، خداوند به من و امتم دستور داد كه اين نماز (عشا) را براي روشني قبر و قيامت انجام دهيم. هيچ قومي نيست كه به سوي نماز عشا رود، مگر اين كه جسدش بر آتش دوزخ حرام مي شود و اين نماز را خداوند براي پيامبران قبل از من نيز، واجب كرده بود.



[ صفحه 295]



وقت نماز صبح

اما در مورد نماز «صبح» فرمود: به من دستور داد كه نماز فجر را قبل از آن كه خورشيد، طلوع كند و كفار و مشركان براي آن، سجده كنند، بخوانم. آن نمازي است كه ملائكه شب و روز بر آن شهادت مي دهند. [6] (زيرا نماز «صبح» اگر در اول وقت، خوانده شود، فرشتگان مراقب شب، آن را در پرونده اعمال مربوط به شب و فرشتگان روز در پرونده مربوط به روز، ثبت و ضبط مي كنند.) [7] .