مصاحبه با دوزخيان تيره بخت
در قرآن شريف با مصاحبه اي انديشاننده يا داستاني تكان دهنده رو به رو مي گرديم، كه بهشتيان و دوزخيان، پس از قرار گرفتن در جايگاه خود در بهشت و دوزخ، با هم مصاحبه اي ترتيب مي دهند و از راهي دور - كه بسيار نزديك مي نمايد - به گفت و شنود مي پردازند كه سخت تفكرانگيز و درس آموز است.
در اين مصاحبه چنين آمده است: هنگامي كه بهشتيان نيك بخت در ميان بوستان هاي زيبا و پرنعمت بهشت قرار مي گيرند، و دوزخيان نگون بخت در اعماق آتش شعله ور دوزخ گرفتار مي شوند،
[ صفحه 74]
به قدرت و حكمت خدا، گويي از دور، فضا و شرايط همديگر را مي بينند؛ به همين جهت، بهشتيان مي كوشند تا مصاحبه اي با دوزخيان ترتيب دهند و در مورد سرنوشت سياه گناهكاران و بيداد پيشگان پرس و جو كنند و از راز نگون ساري آنان به آتش دوزخ، حقيقت را از زبان خود آنان بشنوند.
پس از ايجاد ارتباط صوتي و تصويري بسيار گويا و روشن با آنان و اعلام آشنايي و سابقه ي دوستي با هم در زندگي دنيا، در نخستين پرسش خود از آنان مي پرسند كه:
«ما سلككم في سقر -» [1] .
چه چيز و چه عاملي شما را در آتش شعله ور دوزخ و آن شرايط و فضاي دهشتناك درآورد؟
دوزخيان نگون بخت از پرده ي دل آهي سوزان مي كشند و در پاسخ آنان مي گويند:
«قالوا لم نك من المصلين -
و لم نك نطعم المسكين -
و كنا نخوض مع الخائضين -
و كنا نكذب بيوم الدين -
[ صفحه 75]
حتي أتانا اليقين -
فما تنفعهم شفاعة الشافعين -
فما لهم عن التذكرة معرضين -» [2] .
ما، از نمازگزاران راستين نبوديم،
و بينوايان را غذا نمي داديم،
و با ياوه گويان ياوه مي گفتيم،
و روز پاداش را دروغ مي شمرديم،
تا آن گاه كه مرگ ما در رسيد...
پاورقي
[1] اين مصاحبه ي انديشاننده، با اين پيش پرده و مقدمه ي روشنگر آغاز مي گردد كه:
«كل نفس بما كسبت رهينة - الا أصحاب اليمين - في جنات يتساءلون - عن المجرمين - ما سلككم في سقر -»
هر كسي در گرو دستاورد خويش است، جز سعادتمندان [كه بامنش و كردار زيبايشان خود را آزاد ساخته اند.] در ميان بوستانهاي [بهشت] در مورد گناهكاران از هم مي پرسند. [آن گاه مي گويند:]... مدثر / آيه هاي 38 - 42.
[2] مدثر / آيه هاي 42 - 49.