نقش معنوي و تربيتي نماز
از نقش هاي معنوي و تربيتي نماز و نيايش، آن است كه انسان نمازگزار و نيايشگر را در برابر ناهنجاري هاي اخلاقي و رفتاري و گناه و حق كشي بيمه مي كند و او را از در غلتيدن به بدبختي و انحراف
[ صفحه 62]
نجات داده و به انساني مقاوم و شكست ناپذير در برابر نفس سركش و خودخواه و نوع خودكامه تبديل مي سازد.
قرآن در اين مورد مي فرمايد:
«ان الانسان خلق هلوعا -
اذا مسه الشر جزوعا -
و اذا مسه الخير منوعا -
الا المصلين -
الذين هم علي صلاتهم دائمون -
و الذين في أموالهم حق معلوم -
للسائل و المحروم -
و الذين يصدقون بيوم الدين -
و الذين هم من عذاب ربهم مشفقون -
ان عذاب ربهم غير مأمون -
و الذين هم لفروجهم حافظون -
الا علي أزواجهم أو ما ملكت أيمانهم فانهم غير ملومين -
فمن ابتغي وراء ذلك فأولئك هم العادون -
و الذين هم لاماناتهم و عهدهم راعون -
و الذين هم بشهاداتهم قائمون -
و الذين هم علي صلاتهم يحافظون -
أولئك في جنات مكرمون -» [1] .
[ صفحه 63]
راستي كه انسان سخت آزمند آفريده شده است.
هنگامي كه بدي به او برسد، سخت بي تابي مي كند؛
و هنگامي كه خيري به او برسد، سخت بازدارنده است،
جز نمازگزاران [راستين]:
همان كساني كه بر نماز و نيايش خود پايداري مي ورزند،
و همانان كه در ثروتشان بهره اي است معلوم،
براي درخواست كننده و محروم،
و آنان كه روز پاداش را باور مي دارند،
و آنان كه از عذاب پروردگارشان [براي اصلاح ناپذيران] ترسانند،
چرا كه از عذاب پروردگارشان آسوده خاطر نمي توانند بود.
و كساني كه دامان خود را نگاه مي دارند،
مگر بر همسران خود و يا كنيزانشان، كه نكوهش شده نيستند.
پس هر كس فراتر از آن را بجويد، آنان خود از مرز گذرنده اند.
و آنان كه امانت ها و پيمان هاي خود را پاس مي دارند،
و آنان كه براي گواهي هاي [عادلانه ي] خود [آماده] ايستاده اند.
و آنان كه بر نمازهاي خود مراقبت مي نمايند،
آنان هستند كه در بوستان هايي [از بهشت پرناز و نعمت] گرامي داشته مي شوند.
با اين بيان، نماز و نيايش آگاهانه و خالصانه و هماره، انسان را از در غلتيدن به پستي ها و پلشتي ها حفظ نموده و به ارزش ها و آزادمنشي ها آراسته مي سازد، و اين همان اثر دگرگون ساز تربيتي و اخلاقي نماز در سالم سازي ساختار انديشه و منطق و رفتار و منش
[ صفحه 64]
انسان است.
كوتاه سخن آن كه از ديگر آيات و نيز آموزه هاي حكمت آموز اهل بيت يا آموزگاران و مفسران راستين قرآن به روشني دريافت مي شود كه نماز و نيايش در ساختار فكر و انديشه و منش و رفتار انسان اثر ژرفي در جهت اوج و رشد خواهد داشت.
پاورقي
[1] معارج / آيه هاي 19 - 35.