مرجع تقليد
اگر نمي دانيد از دانشمندان بپرسيد. [1] .
شناختن و فهميدن كامل برنامه دين اسلام همانند ديگر رشته هاي علمي نيازمند تلاش و كوشش زياد است و به آساني به دست نمي آيد.
دانشمنداني كه ساليان دراز با زحمت و تحمّل سختيها در حوزه هاي علميّه [2] درس خوانده تا اسلام را بشناسند و به ديگران بياموزند، عالمان و متخصّصان دين اسلام به اندازه اي تلاش كرده اند كه مي توانند حكم خدا را استنباط كنند و جانشينان پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله وسلم و امامان عليهم السلام در جهان امروز هستند و به هريك از آنان «مجتهد» گفته مي شود.
[ صفحه 14]
چون همه ما نمي توانيم به حوزه هاي علميه رفته و از نزديك با دستورهاي اسلام آشنا شويم ناچاريم از بين اشخاص مجتهد، فرد شايسته تري را برگزيده و از نظر او پيروي كنيم. اينگونه پيروي كردن را «تَقْليد» مي گويند و آن مجتهد برگزيده را «مَرْجَعِ تَقْليد» مي خوانند.
پيروي كردن از نظر مجتهد همانند پيروي كردن از نظر پزشك متخصّص، كارشناس و مهندس است. يعني شايسته نيست كه خودسرانه و بدون نظر متخصّص دست به كاري بزنيم، آن كاري مورد قبول خداوند قرار مي گيرد كه بر طبق نظر مرجع تقليد به انجام رسيده باشد. [3] .
بايد توجّه داشت كه هر مجتهدي، مرجع تقليد نمي شود. بلكه بايد از مجتهدي پيروي كرد كه داراي شرائط لازم باشد از جمله:
1. شيعه باشد؛ يعني دوازده امام عليهم السلام را قبول داشته و از آنها اطاعت كند.
2. عاقل، بالغ و مرد باشد.
3. زنده باشد.
4. عادل باشد؛ يعني وظايف ديني را انجام دهد و از كار گناه و نافرماني خدا خودداري كند.
[ صفحه 15]
5. اَعْلَم باشد؛ يعني در فهميدن حكم و دستور خدا از ديگر مجتهدانِ زمان خود ماهرتر و داناتر باشد. [4] .
پاورقي
[1] قرآن كريم، سوره نحل (16) / آيه ي 43.
[2] حوزه علميّه مكاني است همانند دانشگاه كه در آن علوم زيربنايي دين اسلام خوانده و تدريس مي شود.
[3] رساله توضيح المسائل / مسأله 3 و 11 و 12 و 14.
[4] همان، مسأله 2.