بايد به اين نكته توجه داشت كه نهان و راز، امري نسبي است نه نفسي، بدين معنا كه نهان، حتي نسبت به خودش مطلق نيست، چنان كه غيب نيز اين گونه است، چون غيب و نهان مطلق، كه ذات خداوند سبحان است، براي خود ذات مقدس، نه غيب است و نه نهان؛ گرچه همين ذات خداوندي بر صفاتش نهان به حساب آيد، و مادر و ريشه ي اسماي الهي (چون الله، الرحمان) نهان ساير اسما قرار مي گيرد، و اسماي ذات (چون عالم، قادر) نهان اسماي افعال باشند و.... اين نكته مي بايست در مدخل ذكر مي شد.

چون ثابت شد كه نماز نيز مانند ساير عبادات، در قوس نزول داراي نهان است، و در قوس صعود تكوينا تمثل پيدا مي كند، و در عالم اعتبار وجودي اعتباري دارد كه محفوف به دو وجود حقيقي (نزولي و صعودي) است، و روشن شد كه داشتن سر ويژه ي نماز نيست، بلكه عموميت دارد، و مقدمات و تعقيبات آن را نيز شامل مي شود و نيز برخي از رازهايي كه به مقدمات برمي گردد گفته شد، پس به ياري خداوند متعال طي بخشهاي متعدد، شروع مي كنيم به شمارش اسرار نماز، از آغاز آن تا انجام.



[ صفحه 51]