بي هيچ ترديدي نماز فوايد تربيتي، رواني و معنوي و حتي فايده بهداشتي [1] فراواني را دربر دارد. نماز انسان را ملزم به رعايت نظم و انضباط مي كند، چرا كه تأخير و تقدم نماز، هر دو موجب بطلان نماز مي گردد. به علاوه نماز موجب تقويت اراده گشته و درس وقت شناسي به ما مي دهد؛ يعني اينكه بايد صبح در وقت معين هنگام فجر (دميدن سپيده سحر) به نماز بايستيم و نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا، هر يك را در وقت خود به جا آوريم و همين مسأله است كه سبب تقويت اراده شده و تمريني مي گردد براي حسابرسي و مراقب بار آمدن.

نمازگزار مي داند كه پيامبرش فرموده است:

خداوند را بر فضاي بيت المقدس (يا خانه كعبه) فرشته اي است كه هر شب ندا مي كند:

هر كس از مال حرام بخورد، واجب و مستحبي از او قبول نمي گردد.



[ صفحه 42]



و مي داند كه پيامبرش نيز مي فرمايد:

كسي كه لباس را به ده درهم خريده و در پول آن لباس درهمي از حرام باشد، خداوند در آن لباس نماز را نخواهد پذيرفت. [2] .

نمازگزار مي داند كه اگر بخواهد نمازش مقبول درگاه حق تعالي افتد، بايد حقوق همه مردم را دقيقا مراعات كند. چه نماز، خود دعوتي است براي رعايت حقوق ديگران و اگر به حقوق مردم حتي به اندازه نخ دگمه اي دست تجاوز دراز كند، نمازش باطل خواهد شد.

به عبارت دقيقتر نمازگزار به اين مسأله آگاه است كه زماني از او نمازي (بطور كامل) پذيرفته مي شود كه از بسياري گناهان چون: دزدي، نگاه شهوت آلود به ناموس ديگران، قمار، زنا، لواط، ريختن آبروي مؤمن، تهمت و افترا به ديگران، رعايت ننمودن حقوق والدين، ربا خواري، دروغ، غش در معامله، احتكار و گرانفروشي، كبر و غرور، اسراف، دشمني با مؤمن، خيانت به امانت، پيمان شكني، شرابخواري و غيبت و... دوري گزيند چرا كه هر يك از گناهان فوق جزء موانع قبولي نماز هستند. و اگر هم (بنا به فرض) نمازي از اشخاصي كه داراي يكي از صفات رذيله فوق هستند، پذيرفته شود، در قيامت اجر و پاداش ناچيزي به آن فرد تعلق مي گيرد. خصوصا دو گناه آخري كه اگر كسي مرتكب آن شود؛ بنابر روايت مشهور نبوي تا چهل روز هيچ يك از عبادات و اعمال نيكش پذيرفته نخواهد شد.

لذا هيچ يك از نمازگزاران واقعي مرتكب چنان گناهاني نمي گردند. در اين رابطه امام باقر (ع) مي فرمايد:

كسي كه به حقوق ديگران تجاوز نمايد، نمازي از او قبول



[ صفحه 43]



نمي گردد.

همچنين رسول گرامي اسلام (ص) مي فرمايد:

كسي كه اطاعت فرمان نماز را نكند نمازش، نماز نيست و اطاعت نماز آن است كه از فحشا و منكرات به دور باشد.

افزون بر اين، نماز خودبيني و كبر را از بين مي برد. مسلم است كسي كه شبانه روز پنج بار آگاهانه سر بر آستان خدا مي سايد و خود را چون ذره اي در برابر عظمت و بزرگي او مي بيند، كبر و غرورش درهم مي شكند. در حديث معروفي از امام علي (ع) مي خوانيم كه فرمود:

خداوند ايمان را براي پاكسازي انسانها از شرك، واجب كرد و نماز را براي پاكسازي از كبر. [3] .