اهميت نماز در اسلام به قدري است كه بر هيچ يك از احكام عبادي به اندازه نماز تأكيد و سفارش نشده است و شايد هم هيچ حديث و روايتي از احاديث و روايات وارده در اسلام تكان دهنده تر از احاديث نماز نقل و روايت نشده باشد.

نماز در مكتب وحي اهم عبادات و از مهمترين فرايض ديني بشمار مي رود. در روايات چنين آمده است:

«الصلوة ميزان»

نماز وسيله اي است براي آزمايش و سنجش انسانها.

«اول ما يحاسب به العبد الصلوة».

نماز از اولين سؤالاتي است كه در قيامت از انسانها



[ صفحه 30]



مي نمايند.

«الصلاه قربان كل تقي»

نماز بهترين وسيله تقرب اشخاص با تقوي است (در پيشگاه پروردگار)

«بلاخرة للشيطان»

نماز بهترين وسيله براي نابودي و به خشم آوردن شيطان است.

«و هو آخر وصايا الانبياء»

نماز آخرين وصيت و سفارش پيامبران است. [1] .

همچنين امام علي (ع) فرمود:

نماز قلعه و دژ محكمي است كه نمازگزار را از حملات شيطان نگاه مي دارد.

(غرر الحكم، ص 59)

و نيز امام علي (ع) فرمود:

اگر نمازگزار بداند كه چقدر از رحمت (خداوند) او را فراگرفته است، سرش را از سجده برندارد.

(غرر الحكم، ص 261)

و باز فرمود:

از خداي درباره نماز بهراسيد، زيرا كه آن، ستون دين شما است.

(نهج البلاغه، نامه ي 47)

پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمود:

به راستي هرگاه مسلمان وضو گيرد و نمازهاي پنجگانه را بخواند، گناهانش فروريزد، چنانكه برگ از درخت بريزد.

(المجازات النبويه، ص 315)



[ صفحه 31]



و رسول خدا (ص) فرمود:

اولين چيزي كه خداوند بر امت من واجب كرد، نمازهاي پنجگانه است و اولين عملي كه از آنان بالا برده مي شود و از آنان سؤال مي شود، همان نماز است.

(كنز العمال، ج 7)

و باز حضرت فرمود:

هر كس دوست دارد بداند نمازش قبول شده يا نه، ببيند كه آيا نمازش او را از گناه و زشتي باز داشته يا نه؟ پس هر قدر كه نمازش او را از گناه باز داشته به همان اندازه نمازش قبول شده است.

(بحارالانوار، ج 82، ص 198)

و نيز حضرت فرمود:

به راستي شفاعت ما نمي رسد به كسي كه نماز را سبك شمارد.

(امالي، ص 391)

و رسول خدا (ص) فرمود:

پس از شناخت خداوند چيزي را بالاتر و مهمتر از نماز نمي دانم.

(حي علي الصلاح، ص 18)

و بالاخره حضرت مهدي (عج) فرمود:

هيچ چيزي مانند نماز بيني شيطان را به خاك نمي مالد.

(بحارالانوار، ج 53، ص 53)

ائمه هدي آن اندازه تأكيد كه نسبت به نماز مي نمودند، (حتي در بستر مرگ) شايد به هيچ يك از احكام ديني اين اندازه اهميت و شدت عمل نشان نمي دادند. لذا ما در اين قسمت از بحث پيرامون



[ صفحه 32]



نماز، براي رعايت اختصار ذيلا به ذكر چند نمونه از احاديثي كه درباره اهميت نماز و سبك شمردن و ترك نماز وارد شده است اكتفا مي كنيم، باشد تا بلكه اين احاديث زنگ هشداري شود، براي غافلين و كاهلين از نماز.

و به قدري آيات قرآن و احاديث و روايات بر اقامه نماز تأكيد مي نمايند كه انسان همه راهها و عذرها و توجيه ها را به روي خود بسته مي بيند و چاره اي جز روي آوردن به نماز را در خود نمي بيند تا آنجا كه شارع مقدس مي فرمايد: انسان در هر حالي كه باشد چه مريض، چه مجروح و حتي هنگامي كه در بستر افتاده، نماز از او ساقط نمي شود. اگر نمي تواند بايستد، بايد نشسته نماز بخواند، اگر نشسته نيز نمي تواند، بايد خوابيده عبادت گزارد و حتي اگر به حركت درآوردن اعضا برايش ميسر نيست، به اشاره حركت چشم و ابرو نماز گزارد. [2] .

عياشي از قول امام باقر (ع) نقل مي كند كه آن حضرت فرمود:

نمازگزار تندرست، ايستاده نماز مي خواند و نمازگزار بيمار، نشسته نماز مي گزارد و بر پهلوها، ضعيفترين افراد مريض است كه نشسته نماز مي خواند.

و نيز امام كاظم (ع) در پاسخ اين سؤال كه اگر شخصي (در بيابان يا جنگل) گرفتار حيوان درنده اي شود و نتواند كوچكترين حركت به خود دهد، وقت نماز هم تنگ شده باشد، چه وظيفه اي دارد؟ فرمود: با همان وضعي كه دارد، بايد نماز بخواند، گر چه پشت به قبله باشد. (نماز در چنين حالتي يك نوع تقويت روحي در برابر دشمن يا چيز ديگر است). [3] .



[ صفحه 33]



در روايتي از امام صادق (ع) منقول است كه به يكي از يارانش فرمود:

آيا مي خواهي ريشه و شاخه و بلندترين قله اسلام را به تو معرفي كنم؟

عرض كرد: بفرماييد، فدايت شوم.

حضرت فرمود: اما ريشه اش نماز است، شاخه اش زكات و قله مرتفعش جهاد است. [4] .

پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمود:

نماز به مثل همچون ستون خيمه اي است كه هر گاه ستون پاي برجا و ثابت باشد، طنابها و ميخها و پرده خيمه نيز برپا و استوار خواهد بود، و هر گاه آن ستون شكست، ديگر نه ميخ و نه طناب و نه پرده ي خيمه هيچكدام فايده اي ندارد. [5] .

مردي آمد خدمت حضرت رسول (ص) عرض كرد: يا رسول الله! مرا دعايي كنيد تا خداوند مرا داخل بهشت كند. فرمود:

«اعني بكثرة السجود»

با بجاي آوردن سجده هاي بسيار (مرا ياري كن تا دعاي تو مستجاب گردد). [6] .

حضرت علي (ع) ضمن ايراد مطالبي پيرامون اهميت نماز به يارانش توصيه و سفارش مي كند:

نمازهايتان را محافظت كنيد و نسبت به مسأله نماز احساس مسؤوليت كنيد و به وسيله آن به خدا تقرب جوييد، زيرا نماز به مؤمنان واجب شده است. مگر



[ صفحه 34]



نشنيده اي وقتي كه از اهل جهنم مي پرسند: «شما را چرا به جهنم داخل نمودند در پاسخ مي گويند كه: ما از نمازگزاران نبوديم!!.» [7] .

معاوية بن وهب مي گويد:

از امام صادق (ع) پرسيدم: برترين چيزي كه وسيله نزديكي بندگان به خدا و محبوبترين عمل نزد حضرت حق تعالي است، چيست؟

فرمود: پس از معرفت به حق، چيزي را محبوبتر از نماز نمي شناسيم، نديدي بنده شايسته خدا عيسي بن مريم گفت: خداوند مرا (تا زنده ام) به نماز و زكات سفارش و امر فرموده است. [8] .

نيز از حضرت رسول اكرم (ص) روايت است كه فرمود:

محبوبترين اعمال در نزد خداوند نماز و نيكوكاري و جهاد است. [9] .

امام علي (ع) فرمود:

نمازهاي پنجگانه كفاره گناهاني است كه ما بين آنها صادر مي شود مادامي كه از كباير و گناهان بزرگ اجتناب نمايي، همين است معني آنكه خداي تعالي فرمود: به درستي كه حسنات مي برند بديها را. [10] .