نماز كه پايان يافت، بايد نشست و دعا خواند و ذكر گفت و خدا را ستايش كرد و از او حاجت خواست و حالت معنوي نماز و صورت زيباي عبادت و بندگي را، تا مدتي پس از اتمام نماز، نگه داشت. استمرار بخشيدن به حالت نماز و خواندن دعاهاي مستحب، «تعقيب» نماز است.

تعقيبات، نوعي بدرقه ي نماز است. همانگونه كه اذن و اقامه نوعي استقبال از نماز است.

مهماني حق ميزبان را ادا مي كند كه قبل از طعام و پس از آن نيز با صاحبخانه، گفت و گو و احوالپرسي و حضور در محضر داشته باشد.

وگرنه آنكه خود را به سر سفره برساند و همين كه خورد، فورا و بي خداحافظي و بي تشكر، برخاسته و ميزبان را ترك كند، بي ادبي كرده است.

نماز، فريضه اي الهي است. ولي پيش از نماز، در مسجد و مصلا به انتظار آن نشستن، اذان و اقامه گفتن، ذكرها و عاهاي مستحب پيش از نماز را خواندن، به استقبال نماز رفتن است. و تعقيبات هم، بدرقه ي آن محسوب مي شود.

بي اعتنايي به تعقيبات، بي علاقگي به نماز را مي رساند.



[ صفحه 90]



در قرآن مي خوانيم: «فاذا فرغت فانصب و الي ربك فارغب» [1] چون از كاري فارغ شدي، به كار ديگري خود را مشغول كن، و به سوي پروردگارت رغبت نما.

پس از پايان فريضه و نيايش واجب، دعا و مناجات مستحب آغاز مي شود.

امام صادق عليه السلام مي فرمايد: همين كه از نماز واجب فارغ شدي، به دعا و تعقيب نماز مشغول شو. دعاي بعد از نماز صبح و ظهر و مغرب، مستجاب مي شود. [2] .

دعاهاي و تعقيب هاي مشترك و مخصوص هر نماز، در كتاب هاي دعا آمده است.