اين ذكر مقدس و پرمعني كه در تمام عبادت ها، نيايش ها، سجده ها و ركوع ها به چشم مي خورد و به كار مي رود، حقيقتي را در بردارد كه ريشه در همه ي عقايد و تفكرات صحيح اسلامي دوانده است و زير بناي ارتباط انسان با خدا و صفات كمال اوست.

توحيد، براساس تسبيح خدا و منزله دانستن او از شريك و شبيه است.

عدل بر مبناي تسبيح و منزه دانستن خدا از ستم و تبعيض و حق كشي است.

نبوت و امامت نيز بر تسبيح استوار است. منزه دانستن خداوند از اينكه بندگانش را بي حجت و راهنما رها كند و پيك هايي براي ابلاغ راه هدايت نفرستد.

معاد نيز بر اين پايه است. منزه دانستن خداوند از اينكه پاداش نيكي ها و كيفر بدي ها را به نحو كامل ندهد و زندگي بشر و آن همه مجاهدات رسولان الهي به بيهودگي و بي ثمري بيانجامد، چرا كه زندگي بي معاد پوچ است و بي هدف. سبحان الله، كه خدا كار بي هدف كند و فلسفه ي وجودي انسان را به محدوده ي موقت دنيا محدود سازد!

عشق به خدا نيز با پايه ي تسبيح است، تا او را از هر عيب و نقصي دور و پاك ندانيم، چگونه مي توانيم دل را



[ صفحه 83]



خانه ي محبت او سازيم؟

رضاي انسان هم براساس تسبيح است. كسي مي تواند از خدا راضي باشد كه كارهاي او را حكيمانه بداند و بر امر و دين او خورده نگيرد و آن را عيبناك نداند.

طاعت و بندگي نيز بر اين پايه استوار است. خضوع و خشوع، در برابر معبودي رواست كه كمال و علم و قدرت و جاودانگي داشته باشد و اين همه در مفهوم تسبيح نهفته است.

توكل و تقوا هم بر تسبيح خدا مبتني است. تا خدا را تكيه گاهي مطمئن و مدبري حكيم و آفريدگاري توانا كه قدرت مطلقه ي هستي به دست اوست ندانيم، چگونه مي توانيم بر او توكل كنيم و از او و حساب و عقابش پروا داشته باشيم؟! تقوا هم وقتي است كه انسان، خدا را منزه از غفلت و جهل و بي خبري و خواب بداند.

روح تعبد و مغز عبادت، همان تسبيح است.

در ميان فرمان هاي عبادي كه خدا به پيامبر عزيزش داده، بيش از همه، دستور به تسبيح است. شانزده مرتبه فرمان «سبح» از سوي خدا، خطاب به پيامبر به اينكه: خدا را تسبيح بگوي، پيش از طلوع خورشيد و قبل از غروب آن، در ساعات شب و اوقات روز، در صبح و شام، و آنگاه كه برمي خيزي... [1] .



[ صفحه 84]



از امام سجاد عليه السلام نقل شده است كه: هرگاه بنده اي بگويد «سبحان الله»، همه ي فرشتگان بر او درود مي فرستند. [2] .

چه معامله ي پربركتي! بي جهت نيست كه اولياي خدا، همواره ذكر بر لب دارند و عشق در دل، و زبان شناسان به نام و ياد خداي محبوب زمزمه گر است.

ما نيز همصدا با همه ي كاينات و فرشتگان، با توجه و از اعماق جان، عاشقانه و عارفانه مي گوييم:... «سبحان الله»!



[ صفحه 85]