سجود نيز همچون ركوع، از اركان نماز است.

سجده، جز براي خداوند جايز نيست. اگر بنده اي به امر خدا سجده بر كسي يا چيزي كرده، [1] و اگر فرشتگان، سجده بر آدم كردند، [2] درواقع در برابر خداوندسجده كرده اند و اطاعت امر او به جا آوردند.

سجده، تذلل و اظهار كوچكي و خاكساري در برابر خداست. مگر نه اينكه همه ي آفريدگان در پيشگاه امر او و عظمت او ساجدند؟ مگر نه اينكه آفريدگان زمين و آسمان مانند خورشيد و ماه و اختران و كوه ها و درختان و حيوانات، و توده ي عظيم مردمان از براي خداوند سجده مي كنند؟ [3] .

چرا ما، همسوي با همه ي كاينات، سجده بر خدا نكنيم.

در سجده نيز تسبيح خدا مي گوييم و او را از هر عيب و نقص، و هر صفت بشري، و هر عجز و ناتواني، و از هر آنچه به ذهن مان خطور كند و تصور شود، منزه و مبرا مي دانيم.



تسبيح گوي او نه بني آدمند و بس

هر بلبلي كه زمزمه بر شاخسار كرد





[ صفحه 80]



چرا ما در ركوع و سجودمان، تسبيح گوي آن ذات بي همتا باشيم؟



در ثنايش، ذكر مرغان چمن

«سبح اسم ربك الاعلي» بود



و مگر ما كمتر از گياهان و مرغانيم؟

سجده، عالي ترين درجه ي عبوديت است. سجده بر زمين و آنچه از زمين است صحيح است و بر خوراكي ها و پوشاكي ها و جواهرات حرام و نماز باطل است.

سجده، رمز بندگي است. پس بايد همراه با تذلل و خشوع و فروتني و شكسته دلي و شكسته نفسي باشد. اگر با اشك چشم همراه بود، چه بهتر! و اگر طولاني بود، فضيلتش بيشتر!

امام سجاد عليه السلام، زينت ساجدان و فخر عابدان بود. در سجده، چندان با توجه نام خدا را تكرار مي كرد كه وقتي سر برمي داشت بدن مباركش غرق عرق بود. [4] .

امام كاظم عليه السلام پس از نماز صبح سر بر خاك مي نهاد و تا روز بلند شود و آفتاب برآيد، در حال سجده بود. [5] .

ابراهيم خليل، در اثر سجده هاي طولاني به مقام «خليل اللهي» رسيد. [6] .



[ صفحه 81]



خداوند، ياران رسول خدا صلي الله عليه و آله را چنين معرفي مي كند:

«تراهم ركعا سجدا يبتغون فضلا من الله و رضوانا» [7] .

آنان را مي بيني كه در حال ركوع اند يا سجود، و اميد به فضل خدا و خشنودي او دارند.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:

سجده ي بسيار، گناهان را مي ريزد، آنگونه كه باد برگ درختان را. [8] .

سجده ي انسان، سخت ترين و كمرشكن ترين حالت براي ابليس است. مگر نه اينكه ابليس، به خاطر تكبر و غرور، از سجده بر آدم امتناع كرد و رانده ي درگاه الهي و مطرود و ملعون ابدي شد؟

سجده بر خاك كربلا، ثواب نماز را بيشتر مي كند. تربت پاك سيدالشهداء، مكتب آزادي و الهام بخش جهاد و شهادت است. سجده بر اين تربت مقدس، انسان را با فرهنگ عاشورايي كربلا آشنا و مأنوس مي كند.



[ صفحه 82]