آنكه جنس خود را ارزان مي فروشد؛ يا به ارزش آن ناآگاه است، يا مشتري را نمي شناسد، يا نرخ و قيمت را نمي داند. قرآن براي آنكه ما كالاي وجود، دل و جان و عمل و عبادت خود را ارزان نفروشيم، در هر سه زمينه ما را راهنمايي مي كند:

انسان را جانشين خدا در زمين و امانت دار الهي و اشرف مخلوقات مي شمارد.

مشتري عمل هاي نيك انسان را هم، خدا مي داند كه هم اعمال اندك را مي خرد، هم گران تر مي خرد و هم بدي ها را مي پوشاند و رسوا نمي كند. قيمت انسان را هم، بهشت مي داند و لذت هاي ابدي و همجواري اولياي خدا.

بيراهه رفتن و دل به غير خدا سپردن را زيان مي شمارد و مي گويد: اگر خود را به كمتر از بهشت بفروشي، ضرر كرده اي!



[ صفحه 57]



آنكه به اين نكات توجه كند، ديگر عبادتش براي جلب توجه مردم نيست.

خداوند، «ولي نعمت» ماست. ياد كردن از نعمت هاي پروردگار، خلوص مي آورد. امام سجاد عليه السلام در دعاي «ابوحمزه ثمالي» به خداوند چنين مي گويد:

خدايا! من كوچك بودم، بزرگم كردي.

ذليل بودم، عزتم بخشيدي.

جاهل بودم، عالمم ساختي.

گرسنه بودم، سيرم كردي.

برهنه بودم، لباسم پوشاندي.

گمراه بودم، هدايتم كردي.

فقير بودم، بي نيازم نمودي.

مريض بودم، شفايم بخشيدي

گنهكار بودم، خطايم را پوشاندي...

راه ديگر اخلاص يابي، توجه به كوچكي و بي ارزشي و گذرا بودن دنيا و جلوه هاي مادي آن است.

طبق آيات قرآن، دنيا سرمايه اي اندك است، غنچه اي است ناشكفته، كالايي است غرورآفرين و غفلت آور. دل را بايد خانه ي عشق به بزرگ ترين محبوب و با ارزش ترين هستي ساخت. آنان كه براي غير خدا كار مي كنند، در فرداي قيامت، خواهند ديد كه از آنها كاري ساخته نيست. چرا براي «الله» كار نكنيم، كه هم مهربان و بنده نواز



[ صفحه 58]



است، هم دادگر و رئوف است، و هم نيكي ها از يادش نمي رود و هم به كسي ستم نمي كند.

مشت رياكار روزي باز مي شود، البته نزد خداوند از اول باز است، ترس از رسوايي رياكاري، عامل ديگري در جهت كسب اخلاص است.

آنكه چهل روز، براي خدا خالص شود، فارغ التحصيل مكتب خودسازي است. چنانكه پيامبر فرموده است:

«من اخلص لله اربعين صباحا ظهرت ينابيع الحكمة من قلبه علي لسانه» آنكه چهل روز، خالصانه عمل كند، چشمه هاي حكمت از قلبش بر زبانش جاري مي شود. [1] .

اخلاص، ثمره ي يقين است. اگر كسي ايماني از روي يقين به خدا و قيامت و بهشت و جهنم و حساب و كتاب داشته باشد، جز براي رضاي حق تعالي عبادت و عمر نمي كند.