سرفصل اين عبادت و نخستين امر واجب در نماز، «نيت» است. و...

نيت، تعيين كننده ي ارزش هر عمل است.

اگر عبادتي، از جهت نيت، خلل يابد و نمازگزار، دچار ريب و ريا گردد، كارش بي نتيجه و عبادتش فاسد و رنجش بي اجر خواهد بود. بنا به اهميت نيت و خلوص و جايگاه رفيع آن در هر عبادت و عمل، به ويژه در نماز، به بحثي نسبتا مبسوط درباره ي آن مي پردازيم.

نيت چيست؟

انگيزه ي آگاهانه نسبت به هر عمل «نيت» آن است و در عبادت، اين انگيزه بايد خدايي باشد و نماز به خاطر رضاي الهي و در جهت تأمين خواسته ي او و اجراي فرمانش و به قصد نزديك تر شدن به خدا (قصد قربت) انجام گيرد.

اگر در عبادت و نماز، چنين نيت خالصي وجود داشت، عامل قرب مي شود وگرنه جز دوري از خدا بازدهي ندارد.

نيت، آگاهي و توجه به عمل و هدف آن است. هدف نماز كه «ياد خدا» ست بايد همواره در دل و ذهن نمازگزار، زنده باشد و انگيزه هاي مادي و غير خدايي از جمله جلب رضايت مردم، ريا، خودنمايي و شهرت در دل و فكر، راه پيدا نكند.



[ صفحه 53]



در جاده ها، راه پرخطر را علايم بيشتري مي گذارند. راه بندگي خدا هم، پر از انواع خطرهايي است كه عمل و فكر و نيت را تباه و منحرف مي سازد. و از اينجاست كه در متون ديني و رهنمودهاي پيشوايان اسلام، تعابير «في الله»، «لله»، «في سبيل الله» و... فراوان به كار رفته است. در آيات قرآن، هفتاد بار كلمه ي «في سبيل الله» (در راه خدا) درباره ي كارهايي همچون نماز، زكات، جهاد، هجر، شهادت، انفاق، به كار رفته است رنگ «الهي» به هر كاري بخورد، آن را ارزشمند و جاودان مي سازد. [1] .

در سايه ي نيت خالص، كار كم، زياد مي شود. عمل كوچك، عظمت مي يابد، انفاق اندك، پاداشي عظيم مي يابد، كار دنيايي و مادي، به عملي اخروي و معنوي تبديل مي شود.

اگر كسي عمري در عبادت و روزه و جهاد و انفاق بگذراند، ولي نه بخاطر خدا، همه اش تباه است، و اگر درهمي انفاق، مرتبه اي جهاد، گامي كوچك، سجده اي كوتاه، براي خدا باشد، نزد خدا محفوظ است و از پاداش خدايي برخوردار.

امام صادق عليه السلام فرموده است: «من اراد الله بالقليل من عمله، اظهره الله اكثر مما اراد، و من اراد الناس بالكثير من عمله ابي الله الا ان يقلله في عين من سمعه»



[ صفحه 54]



هركه در كار اندك خود، هدف خدايي داشته باشد، بيش از آنكه خودش بخواهد، خداوند كار او را بيشتر جلوه مي دهد و هركه از كار زياد، جلب نظر مردم را بخواهد خداوند، كارهايش را در ديد شنونده، اندك جلوه مي دهد.

دل ها به دست خداست و محبت مردم نيز با اراده ي پروردگار است. اگر انسان، محبوبيت و مودت ديگران را هم بخواهد، بايد از خداوند كه «مقلب القلوب» است بطلبد.

به تعبير امام صادق عليه السلام: دل حرم خداست، و در اين حرم و حريم، نبايد غير خدا راه يابد. [2] .



چون دل، سراي توست نه بيگانه

در راه دل نشسته و دربانم



حاشا كه جز تو، ره به دلم يابد

جانم فداي تو، اي همه جانانم