خشوع، حالت قلبي انسان در عبادت و نتيجه ي توجه كامل به مقام بندگي در آستان الهي است. آنكه نياز و عجز خود را مي داند و عظمت و كمال الهي را مي شناسد و در عبادت، خود را در برابر آن خداي بي همتا و آگاه مي يابد. حالتي متناسب با اين «حضور» پيدا مي كند. در اين حالت قلب، خاشع مي شود، نگاه افتاده مي گردد و توجه از هر چيز ديگر بريده و به معبود متوجه مي شود.

قرآن در توصيف مؤمنان و عبادتشان مي فرمايد: «الذين هم في صلاتهم خاشعون» [1] در نمازشان خاشع اند.

اين حالت، محصول آن توجه است. در حديث مي خوانيم:

«اعبد الله كأنك تراه» [2] خدا را چنان عبادت كن كه گويا او را مي بيني.

«فصلها لوقتها صلاة مودع» [3] چنان نماز را در وقت خودش بخوان كه گويا آخرين نماز است.

يعني همواره اين حالت را داشتن كه گويا فقط براي همين يك نماز، فرصت باقي است.



[ صفحه 21]