ج: مقصود از (نماز) حقيقت نماز است، نه صورت تنهاي آن. در زمينه شناخت اين حقيقت آيات زيادي رسيده است كه به چند نمونه اشاره مي كنيم. ذات اقدس حق مي فرمايد: «أقم الصلوة لذكري؛ [1] بپادار نماز را به خاطر ياد من.»

در اين آيه، «اقامه» يعني به پا داشتن، با حقيقت نماز مناسبت دارد نه با صورت ظاهري آن، و قيد «لذكري» (يعني به خاطر من) نيز بر اين مطلب صراحت دارد.

توضيح اول؛

خداوند در اين آيه علت نهايي را بيان كرده كه اگر نماز برگزار مي كني فقط براي من (خدا) باشد و چنين نمازي ارزشمند و مورد قبول من است. ولي اگر نماز بخواني كه خودت را معرفي



[ صفحه 54]



كني، آن نماز ديگر نزد خداوند ارزش ندارد و نمره اي كسب نمي كند و حتي نمره منفي هم مي گيرد. چون تقلب كردي در نماز، بايد نماز را براي خدا مي خواندي، ولي يك خودي هم به آن اضافه كردي و آن را كاملا از ارزش انداختي و ديگر آن نماز نيست. مانند اينكه در يك ظرف بزرگ پنجاه كيلو غذا داريم. اگر كسي يك مثقال سم داخل آن بريزد، كل اين غذا را فاسد كرده است و ديگر اين غذا اعتبار غذايي ندارد و بايد نابود شود. حال ممكن است كسي بگويد يك مثقال سم در مقابل 50 كيلو هيچ است، بلي يك مثقال است ولي كل 50 كيلو را نابود مي كند.

در آيه ديگري مي فرمايد: «لا تقربوا الصلوة و أنتم سكري حتي تعلموا ما تقولون» [2] ؛ اي كساني كه ايمان آورده ايد! در حال مستي به نماز نزديك نشويد تا بدانيد چه مي گوييد.

توضيح: اين كه خداوند در اين آيه دستور مي دهد اصلا نزديك نماز نشويد در حالي كه مست هستيد، اين نهي تأكيدي بر بدي اين عمل است.

مثل اين كه دولت دستور دهد نزديك فلان مركز حياتي كشور نشويد! حال اگر كسي داخل آن مكان ممنوعه رفت، دو



[ صفحه 55]



جرم مرتكب شده است: يكي اينكه نزديك مكان ممنوعه شده و ديگر اينكه داخل آن مكان ممنوعه شده است. پس در دادگاه بايد براي دو جرم جواب دهد.

نماز در حال مستي نيز از درجه اعتبار ساقط است زيرا اصلا نماز نيست. همانطوري كه در مثال قبلي گذشت كه غذاي فاسد اصلا ديگر غذا نيست.

باز قرآن در آيه ديگر مي فرمايد: «ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر [3] ؛ نماز را بر پا دار كه نماز (انسان را) از زشتيها و گناه باز مي دارد.»

توضيح: آيه مي فرمايد نماز بازدارنده از زشتي ها و منكرات است.

مثلا اگر بخواهيم در يك روستا سدي بسازيم كه آبها را پشت خود جمع كند و در مواقع سيل بازدارنده باشد و آب اين روستا را خراب نكند، لازم است سد ما از مصالحي خوب و به دست مهندسي خوب ساخته شود وگرنه اگر سيل بيايد ديگر ديواره سد دوام نمي آورد. پس ما بايد يك سد محكم بسازيم كه بتواند جلوي سيلاب را بگيرد.



[ صفحه 56]



در نماز نيز همين مسئله هست كه بايد نمازي باشد كه بتواند جلوي زشتي ها را بگيرد. حال مصالح اين نماز چيست؟

ج: 1- مال مردم را نخورد، 2- زنا نكند، 3- ستم به خود و به ديگري نكند، 4- دروغ نگويد، 5- تهمت نزند، 6- باعث آبروريزي كسي نشود كه اين مي تواند كانون گرم خانواده اي را به جهنم تبديل كند، 7- خيانت نكند، و... پس نمازي، نماز محسوب مي شود كه براي ما بازدارنده باشد. در اين صورت خداوند به چنين نمازگزاري افتخار مي كند و او را دوست مي دارد.