گفتار حضرت امام رضا پيرامون فلسفه اذان
حضرت امام رضا عليه السلام فرمود: خداوند اذان را به خاطر علل بسيار، دستور داد، آن گاه امور و مفاهيم زير را به عنوان فلسفه ي اذان ذكر نمود:
[ صفحه 49]
1- يادآوري مردم، و بيدار باشي غافلان
2- اعلام وقت نماز
3- دعوت مردم به سوي پرستش خدا، و تشويق آنها براي عبادت
4- اقرار به يكتايي خدا
5- جهاد در راه ايمان
6- آشكار نمودن اسلام
7- آگاهي بخشي به فراموشكار
8- آغاز و پايان به نام خدا (تا بيانگر آن باشد كه در آغاز و پايان، همواره خدا را در نظر بگيريم)
9- تكرار فصلهاي اذان، هر كدام دو بار، تا موجب تكرار صدا در كنار گوشهاي مردم شده و تأكيدي باشد، كه اگر به اولين بار توجه نكردند، با دومين بار، توجه كنند، و به خاطر اين كه نماز دو ركعت است.
10- تكرار «الله اكبر» چهار بار در اول نماز، از اين رو است كه در همان آغاز كه مردم در غفلت هستند، بانك مكرر بيدار باش را بشنوند، و آماده ي شنيدن فصلهاي بعد شوند.
11- شهادت و گواهي به يكتايي خدا و رسالت
[ صفحه 50]
پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم، از اين روست كه شنوندگان دريابند كه آغاز ايمان، توحيد و اقرار به آن، اقرار به رسالت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله وسلم است، و اين كه اطاعت و شناخت خدا و رسولش، از هم جدا نيست، اقرار به وحدانيت خدا و رسالت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله وسلم در حقيقت اقرار به همه ي ابعاد ايمان است.
و پس از گواهي به يكتايي خدا و رسالت پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم، مردم به نماز دعوت مي شوند، زيرا اذان، پيشينه و آوا و فراخوان فرارسيدن وقت نماز است.
و جمله هاي بعد به رستگاري و بهترين عمل، همان دعوت به نماز را تأكيد مي كنند.
و سرانجام آخرين سخن، از يكتايي خدا است، چنانكه آغاز آن از يكتايي خدا، سخن مي گفت. [1] .
[ صفحه 51]
پاورقي
[1] من لا يحضره الفقيه، چاپ جديد، ج 1، ص 195 و 196.