يكي از عمل هاي برجسته، اخلاص است و اخلاص اساس عبادت و حقيقت و روح آن است و در واقع، اخلاص روح عبوديت و بندگي است و عبادت جز با اخلاص ارزش ندارد.



[ صفحه 53]



اخلاص و قصد قربت محرك اصلي عبادات است، چرا كه روح عبادت همان اخلاص است، و اخلاص در صورتي است كه هيچگونه انگيزه ي غير خدايي و شركت در آن نباشد و عبادت خالصانه يكي از صفات ويژه ي بندگان خاص خداست.

در حديث آمده: «الاخلاص ملاك العبادة؛ [1] اخلاص ملاك عبادت است.»

حضرت فاطمه ي زهرا عليهاالسلام فرمود: «من أصعد الي الله خالص عبادته أهبط الله عزوجل اليه أفضل مصلحته؛ [2] هر كس كه عبادت با اخلاص خود را به سوي خدا تقديم بدارد، خدا هم برترين مصلحت ها را براي او منظور مي دارد.»

اخلاص همه ي فضايل اعمال و مكارم اخلاق را در خود جمع كرده، چرا كه فضيلت هر عمل و كمال هر كاري به اخلاص است و به عبارت ديگر، انسان اگر كاري را فقط و فقط براي خدا و به خاطر جلب رضاي حق انجام دهد آن كار جامع فضايل و حاوي تمام كمالات خواهد بود.

اخلاص پاك كردن نيت از شرك و ريا است و چون امري است قلبي، نمي توان آن را با ظاهر زيبا و حجم كار ارزيابي كرد.

امام صادق عليه السلام فرمود: «ليست الصلوة قيامك و قعودك انما الصلوة اخلاصك و ان تريد بها الله وحده؛ [3] نماز قيام و قعود و نشستن و برخاستن نيست، بلكه نماز اخلاص و خداخواهي توست.»

يعني حقيقت نماز همانا اخلاص نمازگزار است و اخلاص آن است كه نماز را تنها براي رضاي خدا به جاي آورد.



[ صفحه 54]



در حديثي از امام صادق عليه السلام آمده كه فرمود: «عمل خالص آن است كه در آن جز از خداوند عزوجل انتظار ستايش نداشته باشي.»

قرآن مجيد نيز در مورد اخلاص درنماز مي فرمايد: «قل ان صلاتي و نسكي و محياي و مماتي لله رب العالمين لا شريك له و بذلك أمرت و أنا أول المسلمين؛ [4] بگو همانا نماز و تمام عبادات و زندگي و مرگ من همه براي خداوندي است كه پروردگار جهانيان است، شريكي براي او نيست و به همين دست يافته ام و من نخستين مسلمان هستم.»

در اين آيه ي شريفه، خداوند به رسول گرامي خود دستور مي دهد: «به مردم بگو كه من نماز و تمامي عبادات و جميع شؤون زندگيم مربوط به خداست.» از اينجا معلوم مي شود در اخلاص از هر گونه شرك نهي شده و تسليم محض در برابر عظمت خداوند مورد تأكيد قرار گرفته است.

در اين آيه نماز از ساير عبادات مقدم داشته شده، و اين اهميت نماز را نسبت به ساير عبادات مي رساند.

روح نماز اخلاص است، و اگر عمدا در نماز ذره اي از آلودگي شرك و ريا وارد شود،آن نماز باطل خواهد شد، و نه تنها به صورت كالبدي بي روح و فاقد اثر معنوي در خواهد آمد، بلكه كانون شرك و انحراف نيز خواهد گرديد.

امام باقر عليه السلام «الصلوة بيت الاخلاص؛ [5] نماز خانه ي اخلاص است.»

سعادت انسان نيز بستگي به اخلاص در عبادت دارد، امام علي عليه السلام مي فرمايد: «فاز بالسعادة من أخلص العبادة؛ [6] هر كه در عبادت پاكي و



[ صفحه 55]



خلوص داشته باشد به سعادت و نيكبختي نايل و پيروز گردد.»

همچنين فرمود: «اعلي العبادة اخلاص العمل؛ [7] بالاترين عبادت خلوص در انجام عمل است.»