ذكر، معناي گوناگوني دارد و حتي كل دستورات خدا «ذكر» ناميده مي شود به هر كتاب آسماني، ذكر گفته مي شود و تمام



[ صفحه 14]



معاني آن بازگشت به يك معناي كلي يعني ياد خدا يا چيزي كه به طور آشكار يادآور افعال و صفات و اوامر او مي باشد.

و از طرفي ذكر خدا شامل ذكر قلبي و يا «لفظي و قلبي» مي شود؛ اما ذكر لفظي كه قلب با آن همراه نباشد، ذكر نيست و اصولا هر اقدامي كه انسان انجام مي دهد اگر متوجه حضور خدا در آن اقدام و همدوش آن اقدام باشد ذكر محسوب مي شود و اثر آن به گونه اي است كه اگر انسان بداند آن فعل را خدا نمي پسندد (حرام است) اجتناب مي كند، اينها را ذكر عام مي گوييم.

ولي ذكر مخصوص كه در شبانه روز پنج بار واجب شده و بايد با رعايت شرايط و مقررات خاص برقرار شود «نماز» است. و در اين كتاب به اهميت «صلاة» كه به معناي نماز مي باشد از ديدگاه عقل و آيات قرآن كه در اين باره وجود دارد مي پردازيم.

البته گاهي كلمه «صلاة» به معناي دعا و نيايش عام نيز وارد شده ولي ما به ياري خدا بر آن شديم صلاتي كه در فارسي آن را نماز مي گويند و در زبان لاتين آن را «پراير» [1] مي نامند، مورد توجه قرار دهيم تا اينكه عظمت و اهميت نماز روشن شود و تصور نشود اوراد و اذكار، با اين كه اهميت فراواني دارند كفايت از نماز مي كنند؛ زيرا خداوند روي نماز تأكيد زياد نموده و بخشي از آن



[ صفحه 15]



را واجب دانسته و پيامبر به دستور حق براي اقامه اين ذكر عظيم دستوراتي خاص داده، اذان تشريع كرده است و براي گفتن ذكرها و انجام افعال آن، شرايط خاصي مثل اعلام (اذان) و پاك بودن بدن و لباس و فرش و دوري از پوشيدن پوست حيوان حرام - گوشت و مردار حيواني كه خونش جستن دارد... و اصولا داشتن پوشش چه براي زن و چه براي مرد و خلاصه شرايطي كه در كتب فقهي گفته شده است بيان شده؛ اما آنها براي ذكرهاي عام و تسبيح و تهليل متداول و معمولي واجب نشده است، بلكه فقط براي ذكر خاص، يعني نماز، واجب شده است؛ زيرا براي نماز به واسطه نيت و تكبير محرم مي شويم و برخي چيزها به خاطر احترام به نماز بر ما حرام مي گردد.

در اين نوشتار به ياري خداوند منان كوشيده ايم كه با بياني روان، نماز و حقايق مسائل آن را بازگو كنيم و آياتي كه مربوط به نماز بوده اند گردآوري كرده و پيام ها و اسرار آنها را كه نخست از آيات قرآني و سپس از سيره و احاديث در حد بضاعت علمي و فكري خود استخراج و استدراك نموده ايم و در اختيار برادران و خواهران محترم قرار داده ايم.

و در واقع كتابي عرفاني - به گونه اي كه با منطق قرآن و سنت مطابق يا با آن دو تنافي نداشته - و در سير و سلوك الي الله تأثير



[ صفحه 16]



دارد تقديم خوانندگان عزيز مي شود كه ان شاءالله به اهميت و عمق نماز پي ببرند و اگر قبلا پي برده اند تقويت روحيه ي آنها بوده باشد.

البته بيشتر مطالعه كنندگان، به مطالب جديدي در اين كتاب برخورد خواهند كرد و به فضل خداوند فيض خواهند برد.



[ صفحه 17]