گرچه اين شهادت در زمره ي عبارات و جملات اذان به عنوان جمله ي اصلي نيامده است ولي پيروان تشيع تيّمناً و استحباباً آن را بعد از شهادت به رسالت نبي اكرم (ص) ذكر مي كنند.

با توجّه به اين كه خداوندي كه انسان را آفريده هرگز به او ظلم نخواهد كرد و او را بدون راهنما و در گمراهي رها نمي كند، با اين كه اختيار انتخاب به او داده است همواره راهنمائي و هدايت نيز فرموده است.

اين هدايت (تشريعي) به وسيله ي پيامبران الهي قبل از حضرت محمد(ص) در زمانها و شرايط مختلف انجام گرفته و با بعثت نبي اكرم(ص) از نظر اصول عقايد و دستورات و تكاليف و احكام به مرحله ي كمال رسيده است. اما با پيشرفت علم انسان، كه آنهم ملهم از هدايت الهي و زير مجموعه ي علم مطلق حضرت باري تعالي است، و تغيير شرايط زمان و مكان، اين اصول نياز به تبيين و تطبيق با شرايط دارد كه باز هم نياز به هدايت است.

حال اين هدايت جامعه ي بشري درباره ي تفسير و كاربرد وحي كامل شده ي حضرت حق به وسيله ي چه كساني بايد انجام شود؟ عقلاً و منطقاً به وسيله ي كساني كه شايستگي اين راهنمايي و تفسير را داشته باشند.

كساني چنين شرايط و شايستگي را دارند كه اولاً خود مبّري از انحراف و گناه باشند و ثانياً خود به دستورات (به نحو كامل) با انطباق با اصول آن عمل كنند و ثالثاً علم و معرفت لازم و كافي براي درك و تشريح آن ها را داشته باشند.

حال با نگرش به نص و روايات متقن نبوي از طرفي و خصوصيات فردي و معلومات شخصي (مانند آنچه درباره امامان باقر و صادق (ع) جلوه گر شد)



[ صفحه 35]



از طرف ديگر چه كسي (چه كساني) شايسته تر از حضرت علي (ع) و ائمه ي معصومين مي توانند باشند؟

بنابراين اعمّ از اين كه در اذان جمله ي «اشهد ان علياً ولي الله» گفته شود يا نشود مفهوم آن منطقاً در مسير و جريان رو به رشد و نياز فزاينده ي تشريح و تفسير و تأويل اصول مُنزل بطور آشكار وجود دارد و به جاي اين جمله اگر استحباباً گفته شود «اشهد ان علياً و اولاده المعصومين اولياءالله» اتمام و اكمال بيشتري را خواهد داشت.

بر اين منوال عقلاني و منطقي اولاً ايجاب مي نمايد كه ولي خدا در طول زمان حي و حاضر باشد و ثانياً اگر بنا به مصالحي در پرده ي غيبت به سر مي برد اين روند بوسيله ي محققين و پژوهشگراني كه در ادامه ي راه اولياء الله گام برمي دارند و به عنوان «فقيه» كسب علم و معرفت و تدّبر و تعمق كرده اند، به پيش رود.