عاصمي در كتاب «سمط النجوم العوالي في أنباء الأوائل و التوالي» مي نويسد:

و در سال 1065، امام اسماعيل [1] ، فرزند برادرش، امام احمد بن حسن را سوي حضر موت و نواحي آن روانه كرد؛ زيرا آنها (پس از آنكه او بر بيشتر يمن سلطه يافت) به نامش خطبه نخواندند؛ وي [نخست] به امير حسين رصاص برخورد؛ زيرا سرزمين او نزديك ترين سرزمين ها به دولت امام اسماعيل بود، و ميانشان جنگ در گرفت، چون امام احمد بن حسن درماند به قبيله ي يافع - كه گروه هاي زيادي بودند - پنهاني اموالي را فرستاد و از آنها خواست كه عليه رصاص با او باشند... آنان بر رصاص تاختند و بي درنگ كارش را ساختند... تا اينكه كشته شد... و زيديه بر بيشتر حضر موت چيره گشت.

سپس در سال 1070 بر همه حضر موت چيره شد، و آنان را امر كرد كه در اذان «حي علي خير العمل» را بيفزايند، و خشنودي از شيخين را ترك كنند... امام اسماعيل پيوسته مسئوليت امامت كبري را بر عهده داشت تا اينكه در سال 1087 خداي متعال او را به رحمتش برد. [2] .

نجد (سال 1224)

عبدالحي بن فخرالدين حسيني (م 1341 ه) در «نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر» مي گويد:

... پس از آنكه شريف حمود بن محمد در سال 1224 مخالفت كرد كه اهل نجد در



[ صفحه 430]



ندائشان براي نمازها «حي علي خير العمل» را بيفزايند، و «الصلاة خير من النوم» را در نماز صبح - كه آنان از پيشينيان به ارث برده اند - واگذارند؛ چه وي آن را بدعتي مي دانست كه عمر در امارت خويش آن را پديد آورد. [3] .

سخن را در اين باره با آنچه قلقشندي در «صبح الأعشي» از زيديه نقل كرده به پايان مي برم، او مي گويد:

آنان مي گويند، نص اذان بدل دو حيعله، «حي علي خير العمل» مي باشد [4] ، و دوبار آن را به جاي دو حيعله مي گويند؛ و چه بسا پيش از آن مي گويند: «محمد و علي خير البشر، و عترتهما خير العتر»، و هر كه اين را بدعت بداند [به نظر آنها] از راه راست منحرف شده است.

اينان امامت را در اولاد علي - كرم الله وجهه - و از نسل فاطمه عليهاالسلام جاري مي دانند، و در غير فرزندان آنها ثبوت امامت را بر نمي تابند، جز اينكه جايز مي دانند هر فاطمي نسبي كه، عالم زاهد و شجاع باشد و در طلب امامت خروج كند، امام معصوم واجب الطاعه است - خواه از فرزندان حسن باشد يا حسين - و هر كه طاعت او را گردن ننهد گمراه است.

ايشان عقيده دارند كه امام مهدي منتظر از نسل حسين است نه حسن (رض)، و هر كه برخلاف اين نظر باشد به خطا رفته است. و هر كه بگويد: شيخين - ابوبكر و عمر - از علي و فرزندانش برتر است، به راه خطا رفته است و خلاف عقيده ي زيد را دارد؛ و مي گويند: حسن به جهت مصلحتي كه زمان اقتضا مي كرد، امامت را به معاويه سپرد، هر چند حق با حسن بود.

در «التعريف» آمده است: سوگندهاشان، قسم هاي اهل سنت است؛ يعني همان گونه كه پيش تر گذشت قسم مي خورند و در پي آن مي افزايند: وگرنه از اعتقاد



[ صفحه 431]



زيد بن علي بري و بيزار باشم، و «حي علي خير العمل» را در اذان بدعت بدانم، و فرمان برداري امام معصوم واجب الطاعه را وانهم، و ادعا كنم كه مهدي منتظر از نسل حسين بن علي نيست، و به برتري شيخين بر اميرالمؤمنين علي و فرزندانش قائل باشم، و در رأي فرزندش حسن آنجا كه مصلحت اقتضا كرد طعنه زنم، و در اين كار به او ناروا بگويم. [5] .