در «مآثر الانافة» قلقشندي آمده است:

اتسز بن ارتق خوارزمي - معروف به اقسيس - يكي از اميران سلطان ملكشاه سلجوقي (فرزند آلب ارسلان) در سال 468 بر دمشق چيره شد، و خطبه به نام مستنصر فاطمي را قطع كرد و به نام المقتدي [1] عباسي خطبه خواند، و از اذان به «حي علي خير العمل» جلوگيري كرد؛ و پس از اين ماجرا هيچ كس در شام براي فاطميون خطبه نخواند، و تا بعد خلافت المقتدي اين شيوه باقي ماند. [2] .

در «الكامل في التاريخ» ابن اثير مي نويسد:

اقسيس و سپاهش در ذي قعده وارد دمشق شد، و در روز جمعه - پنج روز باقي مانده از ذي قعده - به نام المقتدي بامر الله، خليفه عباسي، خطبه خواند، و اين پايان خطبه به نام علويان مصر بود. اقسيس بر بيشتر سرزمين شام غلبه يافت، و از اذان به «حي علي خير العمل» منع كرد،اهل شام بسيار شادمان شدند. [اقسيس] به اهل شام ستم روا داشت و با آنان بد رفتاري كرد. [3] .

و در «البداية و النهاية»، ابن كثير مي گويد:



[ صفحه 412]



اين اقسيس همان اتسز بن اوف خوارزمي است كه به پادشاه بزرگ لقب يافت، و او نخستين كسي است كه سرزمين شام را از دست فاطميان باز گرفت، و به «حي علي خير العمل» در اذان پايان داد، پس از آنكه در منابر دمشق و ساير شام 106 سال به «حي علي خير العمل» اذان داده مي شد، و بر درهاي جوامع و مساجد لعن صحابه (رض) نوشته شده بود. پس سلطان دستور داد مؤذنان و خطباء، همه ي صحابه را خشنود سازند. [4] .

و در تاريخ الخلفاء آمده است:

[اقسيس] در دمشق به نام المقتدي عباسي خطبه خواند، و اذان به «حي علي خير العمل» را باطل ساخت، و مردم به اين كار مسرور شدند. [5] .

و در تاريخ ابن خلدون مي خوانيم:

اتسز در ذي قعده ي سال 68 [يعني 468]، در دمشق، به نام المقتدي عباسي خطبه خواند، و بر بيشتر سرزمين شام چيره شد، و از اذان به «حي علي خير العمل» منع كرد؛ آن گاه در سال 69 سوي مصر روانه شد و آن را به محاصره درآورد و نزديك بود آن را تصرف كند، پس بدون جنگ عقب نشيني كرد و گريخت، و به دمشق بازگشت در حالي كه بيشتر اهل شام براو شورش كردند. وي از اهل دمشق بدان جهت كه اموال و مخلفاتش را حفظ كرده بودند قدرداني كرد و خراج يك سال را از آنها برداشت؛ به وي خبر رسيد كه اهل قدس بر يارانش يورش آوردند... [6] .