معناي لغوي و اصطلاحي اذان


شايسته است پيش از بررسي تفصيلي بحث، معناي لغوي و مفهومي اذان را بشناسيم، و تاريخ تشريع آن را بيان كنيم، و اوضاع و احوال و ظرف زماني آن را دريابيم.

اذان در لغت، مطلق اعلام است؛ و در شرع اعلام و ندايي است براي نماز واجب كه بندهاي مشخص دارد و در اوقات معين گفته مي شود، در قرآن آمده است:

«و اذا ناديتم الي الصلوة اتخذوها هزوا و لعبا ذلك بأنهم قوم لا يعقلون». [1] .

چون بانگ زنيد و آنان را - كساني كه دين را بازيچه مي انگارند - به نماز فراخوانيد، آن را به مسخره و بازي مي گيرند؛ اين رفتار از آن روست كه عقل خود را به كار نمي گيرند.

«يأيها الذين امنوا اذا نودي للصلوة من يوم الجمعة فاسعوا الي ذكر الله و ذروا البيع ذلكم خير لكم ان كنتم تعلمون». [2] .

اي كساني كه ايمان آورده ايد، آن گاه كه روز جمعه براي نماز بانگ برآورند، سوي ذكر خدا (و نماز جمعه) بشتابيد، و داد و ستد را رها كنيد، اين براي شما بهتر است اگر آگاهي يابيد (و حقيقت آن را بدانيد).



[ صفحه 31]



«ربنا اننا سمعنا مناديا ينادي للايمن أن امنوا بربكم فامنا». [3] .

پروردگارا، ما شنيديم صداي منادي ايمان را كه مي گفت: به پروردگارتان ايمان آوريد، پس ايمان آورديم.

اذان به معناي «اعلام و ندا» فراوان به كار رفته است، و در قرآن نيز آمده است:

«و أذن في الناس بالحج يأتوك رجالا...». [4] .

ميان مردم به حج ندا كن، مرداني سوي تو آيند...

«و أذان من الله و رسوله الي الناس يوم الحج الأكبر...». [5] .

اين اعلامي است از خدا و رسولش به مردم، در روز حج اكبر...

پيداست كه اذان گر چه اعلامي است براي نماز واجب، ليكن در درون آن جوانب ديگري لحاظ شده كه براي مسلمان فوايد فراواني در بر دارد؛ به جاست تأكيد شود كه اذان تنها اعلام براي نماز نيست، بلكه فصل هايي دارد كه در حيات اسلامي بيانگر واقعيت هاي اجتماعي بسياري است؛ در الفاظ آن معناي اسلام و اصول و عقايد اسلامي گرد آمده اند.



[ صفحه 32]




پاورقي

[1] سوره ي مائده: 58.

[2] سوره ي جمعه: 9.

[3] سوره ي آل عمران: 193.

[4] سوره ي حج: 27.

[5] سوره ي توبه: 3.


بازگشت