جدايي از عزيزان و وداع ياران، جانكاه و طاقت فرسا است. نماز، نور چشم پيامبر و پيروان او است، چگونه مي توان آسان با آن، وداع كرد؟!

تعقيبات نماز، نشان آن است كه نمازگزار بر استمرار ارتباط معنوي خود با خداوند مهربان، اصرار دارد. ديدار او با نماز، عاشقانه و وداعش ناباورانه است.

نيايش هايي را پس از نمازها، با عنوان تعقيبات نماز در دو بخش «مشترك» و «ويژه» براي هر نماز، روايت كرده اند.

امام صادق عليه السلام فرمود: در سه زمان، مانعي براي رسيدن دعا [و اجابت آن] نيست؛ بعد از نماز واجب، هنگام نزول باران و آن گاه كه معجزه يا امري خارق عادت ديده مي شود. [1] .



[ صفحه 135]



امام رضا عليه السلام نيز از زبان پيامبر مي فرمايد: هر كس نماز واجبي را به جاي آورد، به دنبال آن، يك دعاي مستجاب دارد. [2] .

در حديثي مي خوانيم: «يابن ادم اذكرني بعد الغداة ساعة و بعد العصر ساعة اكفك ما اهمك: [3] اي فرزند آدم! ساعتي بعد از نماز صبح و نيز ساعتي پس از نماز عصر، مرا ياد كن، تا آنچه را، مهم مي شماري برايت فراهم آورم.»

يكي از ياران امام باقر عليه السلام از حضرتش پرسيد: بعضي مي گويند؛ خوابيدن بعد از اذان صبح تا طلوع خورشيد مكروه است؛ زيرا پروردگار در آن ساعت، روزي بندگان را تقسيم مي كند. حضرت فرمود: رزق ها از پيش، تقسيم شده، اما خداوند متعال، فضلي دارد كه آن هنگام، آن را - علاوه بر روزي - به آفريدگان عطا مي كند؛ همان گونه كه خود فرموده است: «واسئلو الله من فضله؛ [4] از خداوند، از فضلش بخواهيد.» سپس افزود: ذكر خدا بعد از نماز صبح، در كسب روزي و مال، مؤثرتر از تلاش و تجارت است. [5] .

در روايتي ديگر وعده داده شده: تا زماني كه نمازگزار در مصلاي خود بنشيند، مقام او نزد خداوند متعال بالا رود و گناهانش محو و بر حسناتش افزوده شود. [6] .

در حديث مي خوانيم: وقتي مؤمني نماز به جا مي آورد، خداوند، گروهي از فرشتگان را مأمور مي سازد، تا گرداگردش حلقه زنند، اما وقتي مي بينند از خدا چيزي نمي خواهد، پراكنده مي شوند. [7] .



[ صفحه 136]



اينك پاره اي از مهم ترين آداب و تعقيبات نماز را برمي شماريم: