پس از اظهار نياز و استعانت از پيشگاه معبود، مهم ترين نياز، به عنوان نخستين درخواست، مطرح مي شود: «ما را به راه راست هدايت كن»؛ چرا كه در ميان جاذبه هاي دنيا و تبليغات دنياپرستان، تنها او است كه مي تواند ما را به راه خود هدايت كند و بر آن استوار گرداند: «ما كنا لنهتدي لولا ان هدينا الله» [1] .

از اين جمله مي آموزيم:

1. انحراف از راه مستقيم، خطري جدي است كه همواره موحدان را تهديد مي كند. پس بايد همواره استواري بر راه را از خدا طلب كنند.

2. نيازهاي فرهنگي، نخستين و ضروري ترين نيازهاي فرد و جامعه است.

3. راه الهي، مسيري مستقيم، روشن و منحصر است و مانند سبل و طرق انحرافي، اعوجاج و پيچيدگي ندارد.

4. دعا، در استقامت فكري و عملي انسان، نقشي مؤثر دارد.

5. هدايت، داراي مراتبي است و ما در هر نماز، رسيدن به مرتبه بالاتر را مي طلبيم. خداوند متعال مي فرمايد: «و الذين اهتدوا زادهم هدي» [2] .

براي «صراط المستقيم» تفاسيري گوناگون در روايات و منابع اسلامي ارائه گرديده است. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: مراد از «صراط مستقيم» راه انبيا است [3] ، حضرت علي عليه السلام «صراط مستقيم» را به راه هدايت قرآني تعبير فرموده [4] و امام صادق عليه السلام، «صراط مستقيم» را راه



[ صفحه 116]



معرفت الهي دانسته است، [5] ، در روايت ديگري آن حضرت مي فرمايد: صراط مستقيم، در دنيا مسير امامت و اطاعت از امام و پيشواي جامعه ي اسلامي است. هر كس در دنيا او را بشناسد و به او اقتدا كند، در آخرت از صراطي كه روي جهنم كشيده شده، آسان عبور مي كند [و به بهشت مي رسد] و هر كس در دنيا او را نشناسد، پايش بر صراط مي لغزد و به دوزخ سقوط خواهد كرد. [6] امام عسگري عليه السلام مي فرمايد: راه مستقيم، پايين تر از طريق غلط افراطيان و بالاتر از مسير تفريطيان است و به سوي هيچ باطلي تمايل ندارد. [7] .

در سخني از امام صادق آل محمد - عليهم السلام - مي خوانيم: صراط مستقيم، راهي است كه به محبت خدا و دين او مي انجامد! و از تبعيت هوا و سليقه هاي شخصي، پرهيز مي دهد. [8] .

خداوند متعال در قرآن كريم، راه خدا [9] ، راه پيامبر [10] و راه عبوديت [11] را صراط مستقيم برمي شمارد.

امام رضا عليه السلام نيز مي فرمايد:

«آن كس كه متشابهات قرآني را از طريق محكمات درك كند، به صراط مستقيم هدايت شده است.» [12] .



[ صفحه 117]