همه ي ما به خدا و روز قيامت ايمان داريم، ولي اين اعتقاد به مرز يقين نرسيده است، صرفا پذيرفته ايم كه خدا و بازگشت به او، حق است. مي دانيم خدا، عادل است و به پرونده اعمال تمام بندگان در قيامت رسيدگي مي كند. مي دانيم كه همه امكانات دنيوي ما از ابتداي خلقت تاكنون مرهون فيض مبدأ هستي، و او پرورش دهنده ي ما و رحمان و رحيم است و همه قدرت هاي ديگر، شعاعي بسيار ضعيف از قدرت اويند و مقهور اراده او خواهند بود. مي دانيم كه نفس هاي ما، ما را به سوي دروازه ي مرگ پيش مي برد، اما به هيچ يك از اين ها يقين نداريم؛ لذا به غير خدا اميد مي بنديم و متكي بر اين اميد، آنان را در عمل خود



[ صفحه 106]



شريك مي كنيم. پيشوايان دين عليهم السلام به اين واقعيت با تعابيري گوناگون در سخنان خويش پرداخته اند. امام علي عليه السلام مي فرمايد:

«سبب الاخلاص اليقين؛ اخلاص، ره آورد يقين است.»

و در سخن ديگري مي فرمايد: «علي قدر قوة الدين يكون خلوص النية؛ [1] اخلاص آدمي به ميزان استحكام دينداري او است.»