به رغم اهميت فراواني كه فريضه ي مهم نماز در ميان عبادات و احكام شرعي دارد، اهتمام مسلمانان به آن و ابعاد گوناگونش اندك است. ابليس و تمام شيطان صفتان در طول تاريخ بر آن بوده اند كه محتواي اين عبادت بزرگ را از جوامع اسلامي محو كنند، اگرچه صورت آن باقي بماند و در اين طريق، دست به هر اقدامي آلوده اند. چرا كه سلطه ي خود را در گرو از ميان برداشتن اين عزيمت مي دانند. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:

«لا يزال الشيطان يرعب من بني ادم ما حافظ علي الصلوات الخمس فاذا ضيعهن تجرا عليه و اوقعه في العظائم؛ [1] همواره شيطان از فرزند آدم در ترس و وحشت است، مادام كه او بر انجام نمازهاي پنج گانه دقت دارد. پس: آن گاه كه آن را تضييع كند، شيطان جرأت مي يابد و او را به گناهان بزرگ مي افكند.»

و حضرت علي عليه السلام نماز را به سنگري در برابر وسوسه هاي شيطان تشبيه مي فرمايد. [2] بنابراين از آن جهت كه نماز، مزاحم نفوذ و سلطه ي شياطين است، آنان نيز به جد با اقامه و برپايي آن در ستيزند. درك اين حساسيت بايد



[ صفحه 78]



درجه ي اهتمام به اين فريضه را افزايش دهد؛ هر چند بايد با تأسف گفت: در جوامع اسلامي و بين ملت هاي مسلمان، شاهد آن نيستيم.

مي دانيم پس از تحكيم پايه هاي اعتقادي (اصول دين) نخستين گام عملي، در حوزه ي شريعت، به سوي نماز برداشته مي شود [3] و نماز با عناويني همچون: مايه ي خشنودي خدا، [4] رأس الاسلام [5] ، سنگري در برابر حمله هاي شيطان [6] ، واپسين وصيت پيامبران [7] ، محبوب ترين عمل نزد خداوند متعال [8] نور چشم پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم [9] ، پايه ي دين [10] و تعابيري از اين قبيل ستوده شده است. اولياي الهي شب و روز خود را همچون گرسنه اي در پي طعام و تشنه اي در جست و جوي آب، با ياد و در انتظار نماز وقت ملاقات با خدا سپري مي كردند و رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم پس از تشريح عطش و اشتياق خود به نماز فرمود:

«و انا لا اشبع من الصلاة: [11] هر گرسنه اي با غذا سير مي شود و با آب، سيراب؛ اما من از نماز سير نمي شوم.»

ايشان، هنگام نماز، كسي را نمي شناخت و با همگان جز خدا بيگانه بود. [12] .



[ صفحه 79]



چرا چنين به نماز نگريسته شده است و آن را اين اندازه مهم دانسته اند؟ به عبارت ديگر، اين عبادت چه امتيازي بر عبادات ديگر دارد؟

آيا مي توانيد حدس بزنيد چرا اسلام اين قدر به نماز اهميت داده و تعابيري همانند تعبيرات پيشگفته را درباره ي نماز به كار برده است كه در زمينه ي ساير وظايف به كار نگرفته است؟ اين موارد را در جدول زير بنويسيد.

جدول 11. ادله ي اهميت نماز در مقايسه با ساير تكاليف:

1.

2.

3.

4.