(ما را هدايت كن به) راه آنان كه نعمتشان بخشيدي.

چنين كساني كه راه آنان را از خداوند مي طلبيم، در آيه ي ديگري مشخص تر معرفي كرده و مي فرمايد:

«و من يطع الله و الرسول فأولئك مع الذين أنعم الله عليهم من النبيين و الصديقين و الشهدآء و الصلحين و حسن أولئك رفيقا» [1] .



[ صفحه 167]



آنكه از پيامبر، پيروي كند، با كساني است كه خداوند بر آنان نعمت داده، همچون پيامبران، صديقان، شهيدان و صالحان، و اينان چه نيكو رفيقاني هستند!

اينكه در شبانه روز، چند بار اين آيه را مي خوانيم، درخواست از خداوند است كه ما را در زمره ي اين چهار گروه قرار دهد.

در تفسير «نمونه» مي خوانيم:

«مراحل چهارگانه (انبياء، صديقين، شهدا، صالحين) شايد اشاره به اين معني باشد كه براي ساختن يك جامعه ي انساني سالم و مترقي و مؤمن، نخست بايد رهبران حق و انبيا، وارد ميدان شوند. و به دنبال آن، مبلغان صديق و راستگو كه گفتار و كردارشان با يكديگر هماهنگ است، تا اهداف پيامبران را از اين طريق در همه جا گسترش دهند.

به دنبال اين دوران سازندگي فكري، طبيعتا عناصر آلوده و آنها كه مانع راه حقند، سر برمي دارند و جمعي بايد در مقابل آنها قيام كنند و عده اي شهيد شوند و با خون پاكشان درخت توحيد آبياري گردد.

در مرحله چهارم، محصول اين كوششها و تلاشها به وجود آمدن صالحان است، اجتماعي پاك و شايسته و آكنده از معنويت!» [2] .

جالب اين است كه در بحارالانوار، در روايات متعددي مصداق كامل شهدا و صديقين و صالحان، همان امامان معصوم معرفي شده اند. [3] چنين خواسته اي در نماز، پيروي از اين چهار گروه را در فكر و عمل و اخلاق مي طلبد.



[ صفحه 168]



كسي كه مورد لطف و انعام خدا قرار گيرد، نه ذلت مي پذيرد و نه پشتيبان ستمگران مي شود. كه حضرت موسي عليه السلام چنين گفت:

«رب بمآ أنعمت علي فلن أكون ظهيرا للمجرمين» [4] .

خداوندا! به پاس آنكه به من نعمت دادي، هرگز يار ستمكاران نخواهم بود.

از همين جا، جهت گيري فكري و عملي انسان نمازگزار، روشن مي شود و از خداوند، راه يافتن در صراط اين انسان هاي والا را مي خواهد.