كساني كه جنس خود را ارزان مي فروشند. يا جنس را نمي شناسند كه آهن است يا طلا، ابريشم است يا پنبه. يا مشتري را نمي شناسند، يا قيمت بازار را نمي دانند و از نرخ رايج، بي خبرند.

قرآن، براي آنكه انسان، خود و اعمالش را بيهوده تباه نسازد. در هر سه زمينه راهنمايي كرده است:

اما «جنس»: قرآن، انسان را خليفه ي خدا و عصاره ي خلقت و هدف آفرينش مي داند كه ارزش والايي دارد.

اما «مشتري»: خود خداوند است [1] كه اعمال شايسته انسان را مي خرد و بر خريداران ديگر، از چند جهت امتياز دارد:

الف) گران مي خرد. (به بهاي بهشت)

ب) كارهاي اندك را هم مي پذيرد. «فمن يعمل مثقال ذرة خيرا يره» [2] .

ج) براي نيت هاي خير هم پاداش مي دهد.

د) كارهاي فاسد و زشت را مي پوشاند و خوبي ها را نمودار مي كند. «يا من



[ صفحه 127]



اظهر الجميل و ستر القبيح»

اما «نرخ»: قيمت انسان، بهشت و رضوان الهي است و هر كه خود را به كمتر از اين بفروشد ضرر كرده و به تعبير قرآن، گنهكاران خود را باخته و ضرر كرده اند. «خسروا انفسهم»

و قرآن بارها از كساني كه در مسير گمراهي اند، با تعبير «فمار بحت تجارتهم» ياد كرده، يعني تجارتشان، سود نبخشيده است.

امام علي عليه السلام هم مي فرمايد: «لبئس المتجر ان تري الدنيا لنفسك ثمنا» [3] .

چه بد تجارتي است، اينكه «دنيا» را نرخ و قيمت خودت بداني...!

آري، اگر انسان به قيمت خويش آگاه باشد، حاضر نيست براي غير خدا كار كند.