نماز، رو به كعبه ي مقدس برگزار مي شود. جهتي كه به آن رو مي كنيم و به نيايش خداوند مي پردازيم، «قبله» نام دارد. گرچه به هر سو كه بايستيم، رو به خداست. ولي توجه به يك كانون مقدس مانند كعبه، الهام بخش توحيد و يادآور خط توحيدي ابراهيم عليه السلام است.

به علاوه، وقتي دستور اين است كه نماز به طرف كعبه باشد، انجام آن لازم است، وگرنه عبادت ما، فاقد روح تعبد و تسليم است.

در آغاز اسلام، سالها قبله ي مسلمانان، «بيت المقدس» بود. رسول خدا صلي الله عليه و آله نمي خواست كعبه را كه به صورت بتخانه درآمده بود، قبله ي عبادت قرار دهد. ولي پس از هجرت، شرايطي پيش آمد كه قبله ي مسلمانان از بيت المقدس به مسجدالحرام تغيير يافت. يكي از علل آن، زخم زبان هايي بود كه يهوديان به مسلمين مي زدند و مي گفتند: شما خودتان قبله نداريد و به سوي قبله ي ما نماز مي خوانيد. رسول خدا صلي الله عليه و آله از اين وضع، آشفته بود و انتظار گشايشي را از سوي خدا مي كشيد، كه آيات قرآن نازل شد و دستور آمد كه هر كجا هستيد، رو به مسجدالحرام بايستيد و نماز بخوانيد. [1] آيات تغيير قبله، در طول تاريخ به مسلمانان اين درس را مي دهد كه مستقل و آزاد باشند و زير بار منت ديگران، حتي در مسائل عبادي هم نروند و شرافتمندانه زندگي كنند.

دليل ديگرش آن بود كه يهوديان به مسلمانان نگويند كه شما خود قبله نداريد و به سوي قبله ي ما نماز مي خوانيد. اين نكته، استقلال فرهنگي و



[ صفحه 108]



شخصيت مستقل مسلمين را الهام مي بخشد.

مسلمانان، بايد در عبادت، رو به كعبه كنند، حتي در كارهايي همچون خواب و خوراك خوب است به سمت قبله باشند. ذبح حيوانات بايد رو به قبله باشد، وگرنه گوشت آنها حرام مي شود. اين جهت گيري در همه ي امور به سوي كعبه ي توحيد، درس ايمان و ياد خدا به مسلمانان مي دهد تا همواره توجه به خانه ي محبوب و معبود داشته باشند و از غفلت به درآيند.

بعلاوه، اين سمت گيري به سوي كعبه، نظم و وحدتي شگفت و زيبا مي آفريند و همه ي مسلمانان، در هر جاي دنيا كه باشند، وقت نماز به سوي آن كانون خدايي رو مي كنند. اگر كسي از فراز آسمانها به صفوف نمازگزاران كره ي زمين بنگرد، دايره هاي متعددي را مي بيند كه مركزيت همه ي آنها كعبه است و توحيد، نقطه ي تمركز فكر و دل و جان و صفوف مسلمين است.

از رهگذر توجه به قبله، علم هيئت و جغرافيا و جهت شناسي نيز در ميان مسلمانان رشد كرد.

آري... كعبه، يادگار مبارزات توحيدي ابراهيم و اسماعيل و محمد عليهم السلام است. حضرت مهدي عليه السلام نيز در قيام جهاني خويش، به كعبه تكيه مي كند و به اصلاح جهاني مي پردازد. اين كعبه است كه در نماز و نيايش، قبله ي يك مسلمان قرار مي گيرد...



[ صفحه 109]