عبادت ها، توشه ي راه آخرت ماست. راهي دراز و دشوار در پيش داريم. آيا اين عبادت ها، كفاف آن همه راه و برآوردن آن همه نياز ما را مي كند؟

مگر ناله ي علي عليه السلام بلند نيست كه: آه... از كمي توشه و دوري راه «آه من قلة الزاد...» ما، بيش از دنيا، در عقبه هاي بعدي، در قبر، برزخ، محشر و آخرت، به خدا و انعام او نيازمنديم. آيا اين عبادت ها، تأمين كننده ي آن نيازها مي باشد؟

ابودرداء، مي گويد: در مسجد پيامبر، درباره ي اعمال اهل بدر و رضوان گفتگو بود. من گفتم: عبادت و ورع علي عليه السلام از همه بيشتر است. وقتي اين سخن بر آنان گران آمد، اين خاطره را كه خود، شاهد آن بودم نقل كردم:

شبي علي عليه السلام را ديدم كه در نخلستان پنهان شد. او را تعقيب كردم ولي از نظرم ناپديد گشت. فكر كردم به خانه رفت. ولي... صداي ناله ي او را مي شنيدم كه مي گفت: خدايا!... آه از آن گناهي كه من فراموشش كرده ام ولي تو به حسابم نوشته اي،... آه از آتشي سوزان و... آنقدر گريست كه بيهوش و بي حركت شد. فكر كردم از دنيا رفته است. به خانه ي زهرا عليهاالسلام رفتم تا خبر دهم، فرمود: اين



[ صفحه 36]



حالت، از خوف خدا براي علي عليه السلام پيش مي آيد. سپس، آبي آورديم و علي عليه السلام به هوش آمد و من نيز مي گريستم. وقتي به هوش آمد، گفت: اي ابودرداء! چگونه مرا مي بيني، آنگاه كه در قيامت، مرا به سوي حساب، فراخوانند و گنهكاران به عذاب خداي يقين كنند [1] .

آري، غرور به عبادت هاي ناچيز، در مقابل وسعت نياز ما به رحمت پروردگار، نشان غفلتي ديگر است.