فرشته يا ملك عبارت از موجودي لطيف و فّعال است، طبقات و افراد آن در سراسر عالم وجود منتشرند، و هر يك در تدبير اين عالم و ساير عوالم، به امر الهي، وظيفه اي را به عهده دارند. [1] .

پيامبر (ص) فرمود:«فرشتگان، خدمتگزاران ما و خدمتگزاران دوستان ما هستند.»

ملائكه طاعات و عبادتهاي سختي انجام مي دهند، و خدا را شب و روز تسبيح مي گويند و هر كاري را كه خدا فرموده است بدون كوچك ترين معصيّتي انجام مي دهند، و هر يك از طايفه ي ملائكه كارهاي مشخصي كه برايشان معّين شده انجام مي دهند. عده اي از ملائكه مأمور ثبت و ضبط اعمال و كردارهاي آدميان مي باشند با بررسي احاديث و رواياتي كه در اين فصل آورده ايم، مشخّص خواهد شد كه ملائكه الهي (يك طائفه از آنها) مأمورند كه همراه نمازگزاران باشند، برايشان دعا كنند و طلب خير و مغفرت بنمايند و ثواب و پاداش هاي نمازگزاران



[ صفحه 90]



را بنويسند.

امام صادق (ع) فرمود:«ما مِنْ عَبْدٍ مِنْ شيعَتِنا يَقُومُ اِلي الصَّلاةِ اِلاَّ اكْتَنَفَهُ بعَدَد مَن خالَفَهُ، مَلائِكَةٌ يُصلُّونَ خَلْفَهُ يَدْعُونَ اللَّهَ عَزَّوجَلَّ لَهُ حتّي يَفْرَغَ مِن صَلاتِه؛ [2] .

هيچ بنده اي از شيعيان ما به نماز نمي ايستد، مگر آنكه به شماره ي مخالفينش، فرشتگان در پشت سر او به نماز مي ايستند و براي او دعاي خير مي كنند تا از نماز فارغ شود.»

امام صادق (ع) فرمود:«لِلمُصَلّي ثلاثُ خصالٍ، اِذا قامَ في صَلاتِهِ يَتَناثَرُ عَلَيه البِرُّ مِنْ أَعنانِ السَّماءِ اِلي مَفْرَقِ رَأْسِه و تَخُفُّ بِهِ الملائِكةُ مِن تَحْتِ قَدَمَيْه اِلي أعنانِ السماءِ و مَلَكٌ يُنادي: أَيُّها المُصَلّي لَوْ تَعْلَمُ مَنْ تُناجي مَا انتَفَلْتَ؛ [3] .

نمازگزار را سه خصلت است: آن گاه كه در نماز مي ايستد مدالهاي نيكي از آغوش آسمان تا فرق سر او ستاره باران مي كنند، و فرشتگان از زير پا و سجّاده نمازگزار گرفته تا آغوش آسمان او را در بر مي گيرند و ندا در مي دهند: اي نمازگزار! اگر بداني با كه مناجات مي كني هيچ گاه التفات و توجّهي به سوي ديگران نخواهي كرد.»

اسحاق بن عمار گويد، به امام جعفر صادق (ع) گفتم: يا ابا عبدالله خبر ده مرا از با فضيلت ترين وقت براي نماز صبح. فرمود:«هنگام طلوع فجر چون خداوند مي فرمايد:«اِنّ قرآنَ الفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً.»

بدين معنا كه نماز صبح را فرشته روز و فرشته شب هر دو مشاهده



[ صفحه 91]



مي كنند، پس هر گاه بنده، نماز صبح را هنگام طلوع فجر بخواند، دو مرتبه براي او نوشته مي شود، هم فرشته ي صبح مي نويسد و هم فرشته شب.»

پيامبر اكرم (ص) فرمود:«اِنَّ العبدَ اِذا قام في الصَّلاةِ، رفع اللهُ الحجابَ بينَه و بين عَبْده و واجَهَهُ بِوَجْهِه و قامَتْ الملائكةُ مِنْ لدن مَنْكَبيه اِلَي الَهواءِ، يُصَلُّونَ بِصَلاتِه و يُؤْمِنُونَ علي دُعائِه؛ [4] .

چون بنده ي [مؤمن] به نماز مي ايستد، حجاب ميان خدا و او رفع مي شود و خدا رو به او مي كند و ملائكه از كتف هاي او تا آسمان صف مي كشند و با نماز او نماز مي كنند، و بر دعاي او آمين مي گويند.»

پيامبر (ص) فرمود:«هر كه از شما از خانه ي خود با وضو بيرون آيد و نماز را در مسجد با مسلمانان به جماعت ادا كند و انتظار نماز ديگر برد؛ ملائكه براي او دعا كنند، كه خداوندا! او را بيامرز، خداوندا! بر او رحم كن و بر او رحمت بفرست.» [5] .

امام صادق (ع) فرمود:«روزي اميرالمؤمنين(ع) با فرزندش محمّد حنفّيه نشسته بود؛ فرمود اي محمّد! ظرف آبي براي من حاضر ساز تا براي نماز وضو گيرم، محمّد ظرف آبي آورد و حضرت مشغول وضو گرفتن شد و آن را با آداب و مستحبات و دعاهاي وضو، به پايان رساند، پس از آن فرمود:«يا محمّد، مَنْ توضَّأَ مِثلَ وُضُوئي و قال مِثلَ قُوْلي، خَلَقَ اللهُ عَزّ و جلّ، مِنْ كلَّ قَطْرَةٍ مَلَكاً يُقَدِّسُهُ و يُسَبِّحُهُ و يُكَبَّرُهُ و يَكْتُبُ اللهُ تعالي ثوابَ ذلك الي



[ صفحه 92]



يوم القيامةِ؛ [6] .

اي محمد! هر كس وضو بگيرد مانند اين وضويي كه من گرفتم و بگويد مانند گفتاري كه من گفتم، خداوند متعال از هر قطره ي آب وضويش فرشته اي خلق مي كند كه تقديس و تسبيح و تكبير كند خدا را و ثواب آن را براي وضو گيرنده، مي نويسند تا روز رستاخيز.»

پيامبر خدا(ص) به ابوذر فرمود:«يا اباذر! اِذا كان العَبْدُ في أرْضِ قفرٍ فَتَوَضَّأ أوْ تَيَمَّمَ، ثُمَّ أذَّنَ و أقامَ و صَلَّي أمَرَ اللهُ عَزّ و جَلّ المَلائِكةَ فَصفّوا خَلْفَهُ صَفّاً لما يُري طَرَفاهُ يَرْكَعونَ بِرُكوعِهِ و يَسْجُدُون بسجُوُدِه و يُؤَمِّنُونَ عَلي دُعائِهِ؛ [7] .

اي ابوذر! هر گاه بنده اي در بياباني تنها باشد و وضو بسازد يا تيمم كند، سپس اذان و اقامه بگويد و نماز بخواند؛ خداي عزيز و جليل فرشتگان را امر كند كه پشت سر او صفي تشكيل دهند كه دو طرف آن ديده نشود و به نماز او اقتدا نمايند و به دعاي او آمين گويند.»

حضرت علي (ع) مي فرمايد:«اِنَّ الاِنْسانَ اِذا كانَ في الصَّلاةِ فَاِنَّ جَسَدَه و ثَيابَهُ و كُلَّ شي ءٍ حَوْلَهُ يُسَبِّحُ؛ [8] .

به راستي كه انسان مؤمن وقتيكه به نماز مي ايستد، بدن و لباسش و هر چه در كنار او قرار گرفته تسبيح مي گويند.»

امام صادق (ع) نيز فرمود:«َمْن مَشي اِلي الَمْسجِدِ لَمْ يَضَعْ رِجْلَهُ عَلي رَطْبٍ و لا



[ صفحه 93]



يابِسٍ اِلاَّ سَبَّحَتْ لَهُ الارْضُ اِلي الارْضَينِ السابِعة؛ [9] .

هر كسي به سوي مسجد روانه شود، پاي خود را به هيچ خشك و تري نمي گذارد، مگر آنكه تا زمين هفتم او را تسبيح كند.»

خداوند متعال به داوود نبي خطاب كرده فرمود:«اي داوود! هر كه به خاطرمن نماز بخواند در حالي كه مردمان به خواب هستند،امر مي كنم ملائكه را براي او استغفار كنند؛بلكه هر تر و خشكي كه در عالم است برايش طلب عفو كنند و بهشت مشتاق او مي گردد.» [10] .



[ صفحه 97]