به نظر ما شامل زمان ولادت تا پايان سه سالگي است. مرحله اي است كه كودك در آن موجودي كاملاً وابسته است و بخش اعظم عمر و اوقاتش را در آغوش مادر يا در كنار او مي گذراند. در اين دوران از نظر ويژگيهاي سني مسائلي مطرح است كه اهم آنها بدين قرارند:

الف) حيات كودك كاملاً اتكالي است و تنها در اواخر اين دوره است كه تا حدودي مي تواند از خود رفع نياز كند.

ب) شديداً تلقين پذير است تا حدي كه مي توان بسياري از بديهيات را در برابر او وارونه جلوه داد.

ج) بعد انفعال، پذيرش و رنگ پذيري در او قوي است. زود مي پذيرد، زود رد مي كند و زود تحت تأثير القاء قرار مي گيرد.

د) حواسش همچون دريچه هايي هستند كه داخل و خارج را بدون تحليل و بررسي به هم مربوط مي سازند. چشم او نقش دوربين عكاسي را بازي مي كند كه از همه ي صحنه ها و جريان ها عكس برمي دارد. گوش او نقش دستگاه ضبط صوت، هر چه را بشنود ضبط مي كند، اگر چه مفاهيم آن را درنيابد و به همين ترتيب است نقش ديگر حواس او كه همچون گيرنده هايي هستند كه تصاوير و كيفيت جهان خارج را به درون



[ صفحه 15]



ذهن مي برند و مجموعه يافته هاي حسي در خزانه ي ذهن او ضبط و نگاه داري مي شوند و بسياري از آنها پايه هاي بينش و جهان بيني حال و بعد كودك را تشكيل مي دهند و برخي از آنها هم زمينه ساز فراگيري هاي سريعتر مباحث مشابه در مراحل بعدي عمرند.

ه) توان تقليد از ماه چهارم ولادت به صورت بسيار ضعيف در كودك ظاهر مي شود، ولي در اواخر اين مرحله شديداً قوت مي گيرد. كودك دوست دارد از والدين و مخصوصاً از مادر و سپس از پدر خود تقليد كند. به اعمال عبادي مادر، به خم و راست شدن او، هنگام نماز حساس است. مي خواهد چون او عمل كند، همانند او لب بجنباند و ذكر بگويد و اين خود يك فرصت مقدماتي براي دعوت به تقليد نماز است. او تدريجا از ماه ششم ولادت، رفتار پدر و ديگر اطرافيان را زير نظر مي گيرد كه آنها نيز مايه هاي تقليد بعدي كودك را فراهم مي سازند.