نيت و وظايف قلبي آن
در اين مرحله وظيفه ي نمازگزار آن است كه با اراده اي قوي به انجام دستور الهي نماز و اتمام آن پرداخته و خويشتن را از چيزهايي كه باعث شكستن و تباهي نماز مي گردد، نگاهدارد، و تمامي آن را به اميد پاداش، براي خداوند خالص كند و خواستار نزديكي به او باشد.
پرستش خداوند را مرتبه هايي است، بندگاني او را به اين دليل مي پرستند كه او شايسته ي عبادت است، اين نوع پرستش عبادت آزادگان است. اگر عبادت آزادگان نيك سيرت از دسترست خارج است، پس عبادت بازرگانان را از دست منه كه آن پرستش حق
[ صفحه 62]
تعالي در مقابل عوض است، و اگر اين مرحله نيز دور از دسترس توست، با غلامان نشين و در هدفهايشان شريك شو، كه آنان كار و خدمت خويش را تنها براي ترس از كيفر انجام مي دهند.
همواره منت خداوند را در نيت و انديشه ي خويش، بر گردن داشته باش كه او به تو اجازه رازگويي داده است با اين كه، رعايت ادب را ننموده و گناهانت بسيار است، و در جانت رازگويي با وي را بزرگ شمار، و بنگر كه با چه كسي، چگونه و براي چه مناجات مي كني، و در چنين هنگامي شايسته است كه عرق شرم بر پيشانيت نشيند و از هيبت خداوند بدنت به لرزه افتد و چهره ات از ترس به زردي گرايد، همان گونه كه از بعضي همسران رسول خدا صلي الله عليه و آله روايت شده كه گفت: «رسول خدا صلي الله عليه و آله چنان بود كه با ما صحبت مي داشت و ما با او در صحبت بوديم، پس چون هنگام نماز فرامي رسيد، گويا ايشان ما را نمي شناخت و ما نيز آن حضرت را نمي شناختيم، مشغول شدن آن حضرت به انجام تكليف الهي، ايشان را از همه چيز باز مي داشت.» [1] و حضرت امام صادق عليه السلام فرمودند: «اخلاص در انجام تمامي كارها، معنائي است كه كليد قبولي اعمال مي باشد.» [2] .
پايين ترين حد اخلاص آن است كه بنده تمامي توان خويش را به كار برد و پس از آن براي عمل خويش در نزد خداوند متعال ارزشي قائل نشود. بدين ترتيب است كه عمل بنده نزد خداوند ارزش يافته و موجب پاداش مي گردد، چرا كه اگر بنده اي بخواهد حق بندگي حق تعالي را ادا نمايد، نتواند. و پايين ترين مقام مخلص در دنيا بركناري او از جميع گناهان و در آخرت نجات از آتش و رسيدن به بهشت است.
حضرت امام صادق عليه السلام فرمودند: «كسي كه نيتي راست و درست دارد، قلبي سليم دارد.» [3] زيرا سلامت قلب از هواهاي نفساني بازدارنده، نيت را براي خداوند متعال در تمامي كارها خالص مي كند. خداوند مي فرمايد: «روزي كه نه مال سود مي بخشد و نه پسران مگر آن كس كه با قلب پاك سوي خدا آمده باشد.» [4] .
[ صفحه 63]
بنابراين نيت از قلب به اندازه ي صفا و پاكي آن آغاز گشته و بر حسب اختلاف زمانها در قوت و ضعف مختلف مي گردد.
پاورقي
[1] عدة الداعي. ص 139، «كان رسول الله صلي الله عليه و آله يحدثنا و نحدثه، فاذا حضرت الصلاة فكانه لم يعرفنا و لم نعرفه، شغلا بالله عن كل شي ء.».
[2] مصباح الشريعه، باب هفتاد و دوم، «الاخلاص بجيمع حواصل الاعمال، و هو معني مفتاحه القبول.».
[3] مصباح الشريعه، باب چهارم، «صاحب النية الصادقة صاحب القلب السليم.».
[4] سوره ي الشعراء (26)، آيات 88 و 89.