نياز همه مردم به توبه، حتي انبياء الهي


هنگامي كه به بعضي از اسرار، كه در سخنان گذشته آمد، پي بردي، پس بدان كه همه انسان ها، حتي انبياء الهي، نيازمند توبه اند. شاهد حرف ما در اين باره، اختلاف احوالي است كه در ميان انبياء است، اين اختلاف دليل است كه حالاتشان نيز بعضي فوق بعضي ديگر است، بنابراين رجوع از مرتبه پائين، (به بالاتر) توبه نام دارد و در مصباح الشريعه شنيدي كه فرمود: «توبه انبياء از اضطراب درون است» [1] و پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم بنابر آنچه در روايت است هر روز صد مرتبه استغفار مي كرد در



[ صفحه 77]



حالي كه گناهي مرتكب نشده بود. [2] .

تو اگر تأمل در معناي توبه، و چگونگي آفرينش بندگان، و ترقي آن ها بكني، دليل نياز همگان به توبه را خواهي يافت، چه اين كه وقتي معنا و مفهوم توبه، رجوع از حال پائين و پست به حال بالاتر و عالي تر بود، و در عالم وجود، جز ذات ذوالجلال، كه غني بالذات است، احدي يافت نمي شود كه از هر جهت كامل باشد، لذا اين سخن كه همگان نياز به توبه دارند، براي تو معلوم خواهد شد.

و اما دليل نياز اغلب مردم به توبه اين است كه، عقلي كه كمال انسان و اطاعت خداوند به آن است، كامل نمي شود، مگر پس از به كمال رسيدن قوه شهوت و غضب و ساير اخلاق مذمومه در وجود آدمي. و علم نيز به آن عمل نمي شود مگر بعد از جهل، و معلوم است كه ناداني و جهل، و هم چنين ساير صفات ناپسند، اسباب معصيت الهي، و بلكه خود جهل از جمله گناهاني است كه بايد از آن؛ توبه كرد.

آغاز عقل پس از هفت سالگي و اصل آن، هنگام رسيدن به بلوغ است، در حالي كه شهوت قبل از تولد در وجود آدمي است. و توبه عبارت است از قبول دستور و حكم عقل، در نهي از فرورفتن در شهوات، پس سبقت شهوت و غضب و ساير صفات پليد بر عقل در وجود آدمي، دليل ديگري بر نياز همه انسان ها به توبه است.



[ صفحه 78]




پاورقي

[1] مصباح الشريعه: ص 97.

[2] خواجه نصيرالدين طوسي در كتاب اوصاف الاشراف در اقسام توبه مي فرمايد: پس توبه بر سه نوع است توبه عام همه ي بندگان را، و توبه ي خاص معصومان را، و توبه ي اخص اهل سلوك را. و توبه ي عصاة امت از قسم اول است و توبه ي آدم و ديگر انبياء از قسم دوم بود، و توبه ي پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم آن جا كه گفت و انه ليغان علي قلبي و إني لأستغفرالله في (كل) يوم سبعين مرة از قسم سوم.


بازگشت