قبل از وضو گرفتن انجام كارهايي مستحب است، 1) مسواك زدن، 2) در كارها و مقدمات غير واجب، از راست شروع كردن، 3) تميز بودن آب وضو، (علاوه بر پاكي آن)، 4) شستن دو دست، قبل از داخل كردن در ظرف آب، براي رفع خواب آلودگي، و شستن دست از نجاست بول، (يك بار)، و از رفع آلودگي غائط، (2 بار)، 5) مضمضه (آب گرداندن در دهان) و استنشاق (گرداندن آب در بيني) سه مرتبه، و جلو انداختن مضمضه بر استنشاق، 6) گشودن چشم ها هنگام شستن صورت، 7) دعا كردن در كارهاي وضو، 8) كشيدن دست هنگام شستن اعضاء (تا يقين كند آب به اعضاء رسيده)، 9) دست ميان موي صورت بردن، 10) آغاز كردن مرد از پشت بازو، و زن از روي آن، 11) تمام كردن وضو با يك مد (750 گرم) آب - بهتر اين است كه دو مشت آب بريزد، و يك بار بشويد، 12) ترك كمك گرفتن، در



[ صفحه 52]



مقدمات وضو، 13) استفاده نكردن از آب مانده كثيف و آفتاب خورده، و نيم خورده زن حائض غير مطمئن، (اگر مطمئن باشد اشكالي ندارد) و نيز اگر يهودي و مسيحي و مشرك و ناصبي و زنازاده را پاك بدانيم، استفاده از نيم خورده آب آنان، نيز بهتر است ترك شود، و اگر آنان را پاك ندانيم، حتما بايد ترك شود، 14) آبي كه مارمولك و مار و كژدم به آن خورده اند، 15) آب اندكي كه نجاست به آن رسيده، ولي تغيير نكرده است (بنابر قول به طهارت آن آب)، 16) آب چاهي كه چيزي به داخل آن افتاده كه موجب نزح (كشيدن آب از آن مي شود ولي هنوز نزح نشده)، 17) آبي كه براي برطرف كردن حدث اكبر (غائط) به كار رفته، - بنابر قول به جواز آن، چنان كه همين قول قوي است - همه اين موارد در حال اختيار است نه در حال اضطرار.

(دعاهاي رسيده از معصوم عليه السلام در هنگام وضو)

و اما بيان دعا هنگام وضو و مقدمات آن: روايت صحيح از اميرالمؤمنين علي عليه السلام ايشان، آب را طلب مي كردند، آنگاه با دست راست به دست چپ، آب ريخته، سپس فرمودند:

«بسم الله الحمدلله الذي جعل الماء طهورا و لم يجعله نجسا» بسم الله، حمد مخصوص خداوندي است كه آب را پاك قرار داد و نجس قرار نداد» سپس استنجا كرده و فرمودند:

«اللهم حصن فرجي و اعفه و استر عورتي و حرمني علي النار»

پروردگارا عورت مرا محفوظ بدار و عورت مرا بپوشان و بر آتش حرام گردان» سپس مضمضه كرده و فرمودند:

«اللهم لقني حجتي يوم القاك و أطلق لساني بذكرك»



[ صفحه 53]



«پروردگارا در روز قيامت و ملاقات با تو حجت و دليلم را به من تلقين كن و زبان مرا به ذكرت گويا كن» سپس استنشاق كرده و فرمودند:

«اللهم لا تحرم علي ريح الجنة و إجعلني ممن يشم ريحها و روحها و ريحانها».

«پروردگارا بوي بهشت را بر من حرام نكن و مرا از كساني قرار ده كه بوي و عطر بهشت را مي بويد»

سپس صورت را شسته و فرمودند: «اللهم بيض وجهي يوم تبيض فيه الوجوه، و لا تسود وجهي يوم تبيض فيه الوجوه» «پروردگارا چهره ام را در روزي كه چهره ها سفيد مي گردد سفيد گردان، و در روزي كه چهره ها سياه گردد، سياه نگردان» سپس دست را شسته و فرمودند:

«اللهم أعطني كتابي بيميني و الخلد في الجنان بيساري و حاسبني حسابا يسيرا»

«پروردگارا نامه عملم را به دست راستم بده، و خلود در بهشت را در دست چپم و مرا به آساني حساب كش»

سپس دست چپ را شسته و فرمودند: «اللهم لا تعطني كتابي بشمالي و لا تجعله مغلولة الي عنقي و أعوذ بك من مقطعات النيران»

«پروردگارا نامه ي عملم را به دست چپم و نه از پشت سرم به من نده، دستانم را به گردنم زنجير نكن، و از آتش به تو پناه مي برم» بعد آن حضرت سر مبارك خود را مسح نموده فرمودند: «اللهم غشني برحمتك و بركاتك و عفوك» «پروردگارا از تو درخواست مي كنم رحمت و بركات و عفوت مرا فراگيرد» و سپس روي پاي خود را مسح نموده فرمودند: «اللهم ثبت قدمي علي الصراط يوم تزل فيه الأقدام، و اجعل سعيي فيما يرضيك عني يا ارحم الراحمين» «پروردگارا بر پل صراط مرا ثابت قدم



[ صفحه 54]



كن روزي كه قدم هاي مردم در آن جا مي لغزد، و تلاشم را در تحصيل رضايت خود قرار ده اي ارحم الراحمين».

سپس آن حضرت به پسرشان محمد (بن حنفيه) - راوي حديث - فرمودند: «اي محمد! هر كس مانند من وضو بگيرد و مانند من دعا كند، خداوند عزوجل از هر قطره ي آب وضويش، فرشته اي بيافريند كه تقديس و تسبيح و تكبير او كند، و خداوند ثواب آن را تا روز قيامت براي او بنويسد». [1] .

در تفسير امام حسن عسكري عليه السلام است كه اگر هر كس در پايان وضو و غسلش بگويد:

«سبحانك اللهم و بحمدك، أشهد أن لا اله إلا أنت، أستغفرك و أتوب إليك و أشهد... أن محمدا عبدك و رسولك و أشهد أن عليا وليك و خليفتك بعد نبيك و أن أوليائه خلفائك و أوصيائه أوصيائك» [2] .

«خداوندا! با تسبيح و حمد تو، گواهي مي دهم كه خدايي جز تو نيست. از تو آمرزش مي خواهم و به تو بازمي گردم كه محمد صلي الله عليه و آله و سلم بنده و فرستاده ي تو است و گواهي مي دهم كه علي عليه السلام ولي و جانشين تو پس از پيغمبرت، و اولياي او جانشينان تو، و اوصيايش، اوصياي تواند». گناهانش بمانند برگ درختان، ريخته مي شوند و خداوند به شماره هر قطره اي از قطرات وضو يا غسلش، فرشته اي مي آفريند كه تسبيح و تقديس و تهليل و تكبير خداوند كنند، و بر پيامبر و آل طيب و طاهرينش صلوات و درود فرستند، و ثواب آن براي وضو گيرنده است. در كتاب من



[ صفحه 55]



لا يحضره الفقيه روايت شده كه: زكات وضو اين است كه وضو گيرنده بگويد: «اللهم إني أسئلك تمام الوضوء و تمام الصلاة و تمام رضوانك و الجنة» [3] .

«خداوندا من از تو كمال وضو و كمال نماز و كمال بهشت را مي طلبم.»



[ صفحه 56]