عالم رباني، عارف بالله، صاحب نفس زكيه، مرحوم آية الله ميرزا جواد ملكي تبريزي مدظله العالي، از علماي بزرگ عصر ما شمرده مي شود كه در عرفان و تهذيب نفس، و مراقبه مقام والايي دارد، و در زمان خود از همترازان خود گوي سبقت را ربود و از ره پويان وصال دوست گشت، و در زمره ي خواص اهل قرب داخل شد. منهج او در سلوك و در قول و عمل منهج سيد بن طاووس بود.

ايشان در اوايل عمر شريفش و در دوران جواني در نجف اشرف، در مجلس درس اساتيد بزرگ حاضر شد. استاد او در فقه حاج آقا رضا همداني، و در اصول مرحوم آخوند ملا محمد كاظم خراساني و در عرفان و اخلاق و سلوك عالم رباني و صاحب مقامات و كرامات مرحوم آخوند ملا حسينقلي همداني رضوان الله عليهم اجمعين بود.

ايشان در حدود سال 1321 هجري قمري به ايران آمدند و در زادگاهشان تبريز به تبليغ و تهذيب پرداخت. و در اوايل مشروطه در سال 1339 ه ق به خاطر نامساعد بودن اوضاع تبريز به قم مهاجرت مي كند، و در قم به ارشاد سالكان و



[ صفحه 11]



تربيت مستعدان مشغول بود، تا آن كه مرحوم آية الله حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي قدس سره در سال 1340 ه. ق از اراك به قم تشريف آوردند و در قم حوزه ي علميه قم را تأسيس كردند و به همراه ايشان افرادي؛ مانند عالم زاهد مرحوم حاج شيخ عباس تهراني به همراه مرحوم ملكي تبريزي و مرحوم بافقي بودند كه كانوني از اخلاق و تهذيب نفس را تشكيل دادند.

مرحوم حاج ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي در عين توجه وافر به تزكيه نفس و مراقبه ي تام و مجاهدت در سير و سلوك، دريايي از علم، و فقيهي وارسته بودند. تدريسي در فقه داشتند كه عنوانش مفاتيح مرحوم فيض بوده و دو مجلس درس اخلاق داشتند؛ يكي در منزل براي خواص، و يكي در مدرسه فيضيه براي عموم كه جمعي از بازاريان قم نيز در آن شركت مي كردند. نماز جماعت را در بالاي سر حضرت معصومه عليهاالسلام اقامه مي كردند، و امام خميني قدس سره نيز از كساني بود كه در نماز جماعت ايشان و در درس اخلاقي كه در منزل براي خواص داشتند، شركت مي كردند.

آقا بزرگ تهراني در نقباء البشر في قرن الرابع عشر، مي فرمايد: الشيخ ميرزا جواد آقا ملكي، عالم فقيه، اخلاقي، فاضل، ورع، ثقة... قام بوظائف الشرع و كان مروجا للدين، مربيا للمؤمنين الي ان توفي.

«شيخ ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي، عالمي فقيه، متخلق، فاضل، ورع و متقي، موثق بودند... كه به وظايف شرعي خويش عمل كرد و مروج دين و مربي مؤمنين بود تا زماني كه وفات يافت.»

علامه طباطبائي رحمه الله در تقريضي كه به اعمال السنة نوشته است مي فرمايند: (ترجمه)... اين كتاب درياي عميقي است كه با پيمانه وزن نمي شود، و مؤلف آن كوه بلندي است كه با وجب و ذراع تقدير نمي گردد... اين كتاب بهترين تأليفي است



[ صفحه 12]



كه در موضوع تذكر به رشته ي تحرير درآمده و اين كتاب مشتمل بر لطائفي است كه مورد مراقبه ي اهل ولايت است، و متضمن ظرايف و دقايقي است كه موجب پيدايش سروش غيبي در دل آن ها كه شيداي عشق خدايند مي شود...»