«هيچ عملي بدون نيت قبول نيست»، [1] چون معلوم نيست براي چه انجام داده است. فلسفه ي نيت آن است كه آدمي از غفلت و بي توجهي خارج شود و توجه داشته باشد كه «چه كاري انجام مي دهد، براي چه كسي انجام مي دهد، و چرا انجام مي دهد.»

گفته اند فردي در بيابان، چاه آبي يافت و هنگامي كه به آن رسيد، براي آن كه اسب خود را به جايي ببندد، ميخي بر زمين زد و افسار اسب را بر آن بست. بعد از آن كه قصد رفتن كرد، با خود گفت بگذار اين ميخ باشد تا ديگران از آن استفاده كنند و اسب خود را به آن ببندند. پس از مدتي كه شخص ديگري گذرش به آن چاه افتاد، نزديك چاه كه رسيد، پايش به ميخ گرفت و زمين خورد. ميخ را از جاي درآورد و با خود گفت، از اين پس، ديگر كسي زمين نمي خورد. درباره ي چنين عمل مباحي گفته اند هر دو به ثواب مي رسند، چون نيت هر دو، خير و ثواب بوده است؛ هر چند كار آنها ضد يكديگر بود. امروزه متأسفانه برخي دست به گناه مي زنند و با شعار «دلت پاك باشد»، آن را توجيه مي كنند و تفاوتي ميان نيت در عمل مباح، عبادت و گناه نمي گذارند.

درباره ي عمل عبادي مخصوصاً نماز، فقها مي گويند: براي عبادت نيت لازم است. به طوري كه اگر از انسان در حال نماز سؤال شود چه مي كني؟



[ صفحه 98]



در پاسخ بايد بلافاصله بگويد كه چه مي كند و اگر فكر كند و بعد پاسخ دهد، نمازش باطل است. [2] .

بنابر تصريح آيه ي شريفه ي قرآن، از نيت آدمي و آن چه در دل مي گذرد، در روز قيامت نيز سؤال مي گردد:

ان السمع و البصر و الفؤاد كل أولئك كان عنه مسئولاً؛ [3] گوش و چشم و قلب، همه مورد پرسش واقع خواهند شد.

هم چنين آمده است:

و ان تبدوا ما في أنفسكم أو تخفوه يحاسبكم به الله؛ [4] و اگر آنچه را در دل هاي خود داريد، آشكار يا پنهان كنيد، خداوند شما را به آن محاسبه مي كند.