در مورد خشم فرموده اند: «كليد بدي هاست»؛ [1] چرا كه به سبب آن، انسان در دو جهان در جهنم و عذاب است! [2] .

در مجلس آية الله بهاءالديني رحمه الله، يكي به ايشان تندي و جسارت كرد. يكي از اطرافيان خواست كه جوابش دهد، آقا منعش كرد: «ساكت باش، نمي ترسي بركاتت از بين برود؟!» [3] ميزان دست هر كسي نيست كه همان اندازه با طرف سخن بگويد. شايد زيادتر پرخاش كني...

غضب، سبب مي شود عبادات و مستحبات انسان از بين برود. اين كه انسان بگويد «نمي توانم، دست خودم نيست»، سخني است كه شيطان بر زبان او جاري مي كند. بسياري هستند كه «مي توانند» و غضب هم نمي كنند. درمان عملي را حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام چنين مي فرمايند: «اگر حليم و بردبار نيستي، خود را به بردباري بزن؛ زيرا كم است كسي كه خود را همانند مردمي كند و از جمله ي آنان به حساب نيايد.» [4] هم چنين اهل بيت عليهم السلام چند راهكار نيز براي درمان غضب ارائه داده اند. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم توصيه فرمود: «هرگاه كسي از شما عصباني شد، وضو بگيرد» [5] ؛ وضو، مانند آبي است كه بر آتش مي ريزند. چنان چه كسي در موقعيتي نيست كه



[ صفحه 87]



وضو بگيرد، فرموده اند: «اگر ايستاده است، بنشيند و اگر نشسته است، بخوابد». [6] يا مي تواند «اگر ايستاده است بنشيند و اگر نشسته است بايستد». [7] هم چنين «سكوت» [8] ، راه درمان ديگري است كه مانع بروز خشم فرد مي گردد.

در سيره ي رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده كه چنان چه از دست كسي عصباني مي شدند، اگر ايستاده بودند، مي نشستند و اگر نشسته بودند، مي ايستادند. [9] تا به نفس، موقعيت سركشي نداده باشند.