معمول گناهان - از جمله دروغ - يك شبه ايجاد نمي شوند. گناهي مانند



[ صفحه 83]



دروغ، نتيجه ي گناهان ديگر است. ريشه هاي دروغ را مي توان در اين صفات جست و جو كرد: دشمني، حسد، غضب، علاقه به مال دنيا (حب مال)، علاقه به مقام (حب جاه) و جلب محبوب دنيايي.

بنابراين بايد اول انسان خود را ببيند و نيك بنگرد كه اگر دروغ گوست و به دروغ عادت كرده، به چه علت است؟ گاه سبب آن، به دست آوردن پول بيشتر در كاسبي است و گاه به سبب نفوذ در دل ديگران و گاه براي چاپلوسي؛ كه ريشه ي هر سه، دنيا دوستي است. در اين مورد توجه به فاني بودن دنيا، عبرت از گذشتگان و مطالعه زندگي دروغ گويان و منافقين و عبرت از دنياپرستان مي تواند فرد را از دروغ گويي باز دارد.