مستحب است مؤذّن 1- رو به قبله باشد 2- ايستاده بگويد 3- در اذان وضو داشته باشد (اما در اقامه لازم است نه مستحب) 4- بين اذان و اقامه صحبت نكند (بلكه پس از گفتن «قد قامت الصلوة» حرف زدن مكروه است) 5- در حال استقرار بگويد (در حال اقامه بدن آرام باشد) 6- آخر فصول را جزم بدهد (با تانّي در اذان و سرعت در اقامه) 7- الف وهاي اسم جلاله «الله» را در هر فصلي كه اين اسم هست فصيح بگويد 8 - هنگام اذان انگشت در دو گوش بگذارد 9- در اذان صدا را بكشد و بلند بگويد (بلكه در اقامه هم بلند بگويد اما كوتاهتر از اذان) 10- بين اذان و اقامه فاصله بياندازد (يا با دو ركعت نماز خواندن يا چند قدم راه رفتن يا نشستن و يا سجده كردن [1] يا ذكر گفتن يا دعا كردن يا سكوت نمودن).

- اگر با سجده فاصله انداخت، مستحب است در سجده بگويد «سجدت لك خاضعاً خاشعاً» يا بگويد «لا اله الا انت سجدت لك خاضعاً خاشعاً»

- اگر نشستن را براي فاصله انتخاب كرد مستحب است بگويد «اللهم اجعل قلبي بارّاً و رزقي دارّاً و عملي سارّاً و اجعل لي عند قبر نبيّك قراراً و مستقراً»

- اگر راه رفتن را انتخاب كرد بگويد «بالله استفتح و بمحمدٍ صلي الله



[ صفحه 77]



عليه و آله استنجح و اتوجه اللهم صل علي محمد و آل محمد و اجعلني بهم وجيهاً في الدنيا و الآخره و من المقربين»

همچنين مستحب است مؤذن داراي صداي بلند و عادي باشد و بصير به اوقات شرعي و در جاي بلندي مانند مناره يا غير آن اذان بگويد.

(مسئله) كسي كه اذان يا اقامه يا هر دو را عمداً ترك نمايد تا هنگامي كه تكبيرة الاحرام گفت ديگر جايز نيست نماز را بشكند و تدارك نمايد. امّا كسي كه فراموش كرد تا به ركوع نرفته مي تواند نماز را بشكند و اذان و اقامه را بجا آورد چه فرادي بخواند يا غير فرادي؛ اما اگر يكي از آن دو را فراموش كرد يا بعضي از فصول آنها را يا شرايط اذان يا اقامه را، جايز نيست رجوع. [2] .

(مسئله) اجرت گرفتن؛ براي اذان نماز، جايز نيست و اگر به قصد گرفتن اجرت گفته شود، باطل است. اما در مورد اذان اعلامي گفته اند اجرت گرفتن جايز است [3] لكن چنين حرفي مشكل است اما ارتزاق از بيت المال اشكال ندارد.

(مسئله) گاهي گفته مي شود در اذان اعلامي غلط گفتن اشكال ندارد اما چنين كاري ممنوع است.

در آخر اين بخش دو روايت را در مورد فاصله انداختن بين اذان و اقامه بوسيله سجده (از جهت تيمن و تبرك و ارزش آن) مي آوريم.

امام صادق (عليه السلام) فرمود: اميرالمؤمنين(عليه السلام) پيوسته به اصحاب خود مي فرمود: هركس بين اذان و اقامه سجده كند و در سجده خود بگويد «رب لك سجدت خاضعاً خاشعاً ذليلاً» خداوند به ملائكه مي گويد به عزت



[ صفحه 78]



و جلالم سوگند محبت اين شخص را در دل مؤمنين قرار مي دهم و هيبتش را در دل منافقين. [4] .

ابن ابي عمير از پدر خود از امام صادق (عليه السلام) نقل كرد: كه ديدم پس از اذان به سجده رفت و پس از سربرداشتن فرمود: اي اباعمير هر كه اين كاري كه من كردم انجام دهد خداوند همه گناهانش را ببخشد.

و فرمود هر كس اذان بگويد بعد به سجده برود و بگويد «لا اله الا انت ربي سجدت لك خاضعاً خاشعاً» خداوند گناهانش را ببخشد. [5] .



[ صفحه 81]