«و اذا نودي للصلوة من يوم الجمعه فاسعوا الي ذكر اللَّه»

«سوره جمعه قسمتي از آيه9«

گاهي انسان كه غرق در نعمت مي شود اهميت آن نعمت را درك نمي كند چنانكه فرموده اند: «نعمتان مجهولتان الصحة والامان» سلامتي و امنيت دو نعمت مجهول است كه انسان هنگام استفاده از اين نعمت ها قدر و ارزش آن را نمي يابد، اما اگر از دست داد آنگاه متوجه اهميت اين نعمت ها مي شود. «تعرف الاشياء باضدادها» هرچيزي با ضد آن درك و شناخته مي شود. اگر هميشه روز باشد قدر شب را نمي داني و اگر هميشه شب باشد، قدر روز را نخواهي شناخت.

چون صبح و شام و گاه و بيگاه طنين جانفزاي اذان بطور عادي و معمولي به گوش ما مي رسد، قدر اين سروش رحماني و اين نغمه ي آسماني را كه از سدرة المنتهي از مصدر عزت و جلال پروردگار راهي آسمان دنيا شده



[ صفحه 22]



نمي دانيم. گاهي خوب است انسان فكر كند. سكوت شب و نسيم ملايم و آرامش معمول سحرگاهان در تمام موجودات زنده؛ همه اين خاموشي ها و فراموشيها و سكوت و آرامش ها و خواب و بيهوشي ها را ناگاه جمله اي برفراز مأذنه از هم مي پاشد و صدايي از ناي مؤذني بلند مي شود: آي جهانيان! اي انسانها و اي پرندگان و اي فرشتگان «اللَّه اكبر».

بپاخيزيد زندگي را با لطف خداوند منان آغاز كنيد و از مواهب حيات در همين دل شب بهره مند شويد. او را مي ستايم و او را حتي از جولان انديشه خود برتر مي دانم و بزرگتر و برتر از هر توصيفي مي شمارم. شما هم با من هماهنگ شويد، همه بگوييم «اللَّه اكبر».

از انديشه تابناك وارثين وحي و امامت بشنويم. فضل بن شاذان، از حضرت رضا(عليه السلام) نقل مي كند [1] كه فرمود: خداوند به علل زيادي به مردم دستور داده كه اذان بگويند؛ از آن جمله اينكه: فراموش شدگان را بياد آورد و غفلت زدگان را بيدار كند. آنها را كه هنوز در خوابند و اطلاع از وقت نماز ندارند متوجّه كند.

مؤذن فرياد مي زند بندگان خدا! اينك بپاخيزيد براي عبادت خالق و روي به اين وظيفه ي با اهميت آوريد. او در دل آسمانها فرياد مي زند: خدا يكتا است «اللَّه اكبر» او ايمان خود را با اين جملات اعلان مي نمايد و اسلام را به فراموشكاران عرضه مي دارد. نامش را مؤذن گفته اند؛ زيرا با جملات اذان اعلام نماز مي كند.

اولين كلمه اش «اللَّه» است در «اللَّه اكبر» و همچنين آخرين كلمه اش «اللَّه» است در «لااله الااللَّه»

خداوند خواسته است اول، با نام او آغاز كنند و آخر به نام او ختم نمايند.



[ صفحه 23]



مؤذّن دوبار مي گويد «اشهدان لااله الااللَّه» تا در گوش شنوندگان تكرار شود و اگر غفلت زده اي مرتبه اول متوجه نشد، مرتبه دوم بداند و بفهمد كه «جهان هستي به يكتايي خدا گواهي مي دهد».

ديگر اينكه نماز دو ركعت دو ركعت است، اذان نيز دو عبارت دو عبارت است. در ابتداي اذان چهار مرتبه «اللَّه اكبر» مي گويد زيرا ابتداي ترنّم و آغاز اعلام است؛ دو مرتبه اول موجب بيداري شنونده مي شود تا توجه به اذان نمايد و جملات بعد را به گوش هوش بسپارد.

بعد از تكبير، دو شهادت مي دهد: شهادت اول «اشهدان لااله الااللَّه» توحيد و يكتايي خدا را ثابت مي كند و شهادت دوم «اشهدان محمداً رسول اللَّه صلي الله عليه وآله وسلم» رسالت محمد مصطفي (صلي الله عليه وآله وسلم) را، تا بفهماند اطاعت هر دو (خدا و پيامبر) بهم پيوسته است و هم از آن جهت كه اصل ايمان همين دو گواهي است [2] و اين دوبار گفتن به منزله ي دو شاهد است كه در اثبات حقوق (در اسلام) نياز به دو شاهد داريم. انسان در اذان اقرار به يكتايي خدا و رسالت حضرت محمد مصطفي (صلي الله عليه وآله وسلم) مي نمايد. با همين اقرار، تمام لوازم ايمان را مي پذيرد؛ زيرا اصل ايمان اعتقاد به خدا و پيامبر است.

پس از اين دو گواهي، مردم را به نماز دعوت مي كند «حي علي الصلوة»؛ زيرا اذان براي اعلام نماز تشريع شده است. دعوتي است از جانب خدا براي انجام نماز. پس از آن دعوت به رستگاري «حي علي الفلاح» و دعوت به بهترين عمل «حي علي خيرالعمل» مي باشد و بالاخره آخر اذان بنام خداوند ختم مي شود «لااله الااللَّه» چنانكه اولش نيز بنام او شروع گرديد [3] .



[ صفحه 24]