26- از ديگر تعقيبات مهم بعد از فراغت از نمازها، جهت تلافي و جبران غفلتها و گناهان قلبي كه در نماز حاصل مي شود، خواندن دعايي است كه در كتاب احمد بن عبدالله بن خانبه آمده، هم او كه جد سعيدم ابوجعفر طوسي در كتاب «الفهرست» مي گويد: «وي از اصحاب مورد اعتماد ماست، و دعاهايي كه كتابش متضمن آن است، روايت شده است» [1] .

سعيد بن عبدالله اشعري مي گويد: احمد بن عبدالله بن خانبه كتابش را به مولايمان امام حسن عسگري عليه السلام عرضه كرد، و حضرتش آن را قرائت نمود، و فرمود: «صحيح است، بدان عمل كنيد.»

احمد بن خانبه در كتابي كه بدان اشاره شد، گفته است: نمازگزار بعد از فراغت از نماز بگويد:

«أللهم، لك صليت، و اياك دعوت، و في صلاتي و دعآئي ما علمت من النقصان و العجلة و السهو و الغفلة و الكسل و الفترة و النسيان و المدافعة و الريآء و السمعة و الريب و الفكر [يا:



[ صفحه 323]



الفكرة] و الشك و المشغلة [و الشنيعة] و اللحظة الملهية عن اقامة فرآئضك، فصل علي محمد و آله، و اجعل مكان نقصانها تماماً، و عجلتي تثبيتاً و تمكناً، و سهوي تيقظاً، و غفلتي تذكراً، و كسلي نشاطاً، و فتوري قوةً، و نسياني محافظةً، و مدافعتي مواظبةً، و ريآئي اخلاصاً، و سمعتي تستراً، و ريبي بياناً، و فكري خشوعاً، و شكي يقيناً، و تشاغلي فراغاً، و لحاظي خشوعاً.

فاني لك صليت، و اياك دعوت، و وجهك أردت، و اليك توجهت، و بك آمنت، عليك توكلت، و ما عندك طلبت، فصل علي محمد و آل محمد، و اجعل لي في صلاتي و دعآئي رحمة و بركة تكفر بها سيئآتي، و تضاعف بها حسناتي، و ترفع بها درجتي، و تكرم بها مقامي، و تبيض بها وجهي، و تحط بها وزري، و اجعل ما عندك خيراً لي مما ينقطع عني.

ألحمدلله الذي قضي عني صلاتي [ان الصلاة كانت علي المؤمنين كتاب موقوتاً] [2] يا أرحم الراحمين، ألحمدلله الذي هدانا لهذا، و ما كنا لنهتدي لولا أن هدانا الله. ألحمدلله الذي أكرم وجهي عن السجود الا له. أللهم، كما أكرمت وجهي عن السجود الا لك، فصل علي محمد و آله، و صنه عن المسألة الا منك [يا: لك]. أللهم، صل علي محمد و آله، و تقبلها مني بأحسن قبولك، و لا تؤاخذني بنقضانها. و ما سهي عنه قلبي منها، فتممه لي برحمتك يا أرحم الراحمين.

أللهم، فصل [يا: صل] علي محمد و آل محمد، اولي الأمر الذين أمرت بطاعتهم، و اولي الأرحام الذين أمرت بصلتهم، و ذوي القربي الذين أمرت بمودتهم، و أهل الذكر الذين أمرت بمسألتهم، و الموالي الذين أمرت بموالاتهم، و معرفة حقهم، و أهل البيت الذين أذهبت عنهم الرجس، و طهرتهم تطهيراً. أللهم، صل علي محمد و آل محمد، و اجعل ثواب صلاتي و ثواب منطقي و ثواب مجلسي رضاك و الجنة، و اجعل ذلك كله خالصاً مخلصاً يوافق [يا: يوافي] منك رحمةً و اجابةً، و افعل في جميع ما سألتك من خير، و زدني من فضلك، اني اليك من الراغبين، يا أرحم الراحمين.

يا ذا المن التي لا ينقطع أبداً، يا كريم يا كريم يا كريم، صل علي محمد و آل محمد، و اجعلني ممن آمن بك فهديته، وتوكل عليك فكفيته، و سألك فأعطيته، و رغب اليك فأرضيته، و



[ صفحه 324]



أخلص لك فأنجيته. أللهم صل علي محمد و آل محمد، و أحللنا دار المقامة من فضلك، لا يمسنا فيها نصب، و لا يمسنا فيها لغوب.

أللهم، اني أسألك مسألة الذليل الفقير [يا: الفقير الذليل]، أن تصلي علي محمد و آله، و أن تغفرلي جميع ذنوبي، و تقلبني بقضآء جميع حوائجي اليك، انك علي كل شي ء قدير. أللهم، ما قصرت عنه مسألتي و عجزت منه قوتي و لم تبلغه فطنتي من أمر تعلم فيه صلاح أمر دنياي و آخرتي. فصل علي محمد و آل محمد، و افعله بي يا لا اله الا أنت، بحق لا اله الا أنت، برحمتك في عافية، ما شآء الله، و لا حول و لا قوة الا بالله.»

- خداوندا، تنها براي تو نماز گزاردم، و فقط تو را خواندم، در نماز و دعايم هر چه از كاستي و شتاب و سهو و غفلت و تنبلي و سستي و فراموشي و حواس پرتي و ريا و سمعه و دودلي و پريشاني انديشه و شك و مشغله [يا: عمل ناپسند] و سرگرمي و نگاه بازدارنده از برپا داشتن فرايضت مي داني، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و به جاي نقص و كاستي آن، تمام و كمال قرار ده، و عجله و شتابم را به استواري و ثبات، و سهوم را به هشياري، و غفلتم را به ياد آوري، و تنبلي ام را به نشاط و شادابي، و سستي ام را به نيرومندي، و فراموشي ام را به حفظ، و حواس پرتي ام را به مواظبت و نگاهداري، و ريايم را به اخلاص، و سمعه ام را به پوشانيدن اعمالم از مردم، و دودلي ام را به واضح بودن مطالب برايم، و دل مشغولي ام را به فروتني، و شكم را به يقين، و مشغول بودنم را به آسودگي، و نگاه كردنم را به خشوع و خضوع مبدل گردان.

زيرا من تنها براي تو نماز گزاردم، و فقط تو را خواندم، و روي [و اسماء و صفات و خشنودي] تو را اراده نمودم، و به سوي تو متوجه شدم، و به تو ايمان آورده و بر تو توكل كردم، و آنچه را كه در نزد توست درخواست نمودم، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و براي من در نماز و دعايم رحمت و بركتي قرار ده كه بديها و گناهانم را به آن پوشانده، و كارهاي نيكم را دو چندان گردانده، و درجه را بالا برده، و مقام و منزلتم را گرامي، و رويم را سپيد گردانيده، و بار گناهانم را بريزي. و آنچه را كه در نزد توست براي من، از آنچه كه پايان مي پذيرد [دنيا و مافيها] بهتر گردان.

سپاس خداوندي را كه توفيق اداي يك نماز را به من داد [همان نماز كه درباره ي آن فرموده است:] «براستي كه نماز، واجبي با وقت معين براي مؤمنان است.» اي مهربانترين



[ صفحه 325]



مهربانها. سپاس خدايي را كه ما را به اين امر رهنمون شد، و اگر خدا هدايت نمي فرمود، ما نمي توانستيم هدايت پذير گرديم. ستايش خداوندي را كه رويم را گرامي تر از آن قرار داد كه براي غير خود سجده كنم. خداوندا، چنانكه چهره ام را گرامي تر از آن دانستي كه براي غير تو سجده كنم، پس بر محمد و آل محمد درود فرست و آن را از مسألت نمودن از غير خود محفوظ بدار. خدايا، بر محمد و آل محمد درود فرست و نمازم را از من با نيكوترين وجه بپذير، و مرا با خاطر كمبود و كاستي آن مؤاخذه فرما، و آنچه كه دلم از آن غفلت نموده به رحمتت كامل گردان. اي مهربانترين مهربانها.

خداوندا، [پس] بر محمد و آل محمد درود فرست، همان فرمانروايي كه به پيروي از آنان دستور داده اي، و خويشاونداني كه امر به رسيدگي آنان فرموده اي، و نزديكان پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله كه به مودت و مهرباني كردن با ايشان فرمان داده اي، و اهل ذكري كه دستور به پرسيدن از ايشان داده اي، و سروران و سرپرستاني كه به دوستي و شناختن حقشان فرمان داده اي، و اهل بيتي كه پليدي را از ايشان دور و به گونه ي ويژه اي پاكيزه شان نمودي. خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست، و ثواب نمازم و گفتارم و نشستنم را خشنودي ات و بهشتت قرار ده، و همه ي اينها را خالص و پاكيزه و بي آلايش گردان، به گونه اي كه با رحمت و اجابتي از جانب تو سازگار گردد، و تمام خيراتي را كه از تو درخواست نمودم درباره ي من انجام ده، و از فضل خويش افزون گردان، كه من به سوي تو ميل و رغبت دارم، اي مهربانترين مهربانها.

اي صاحب بخششي كه هرگز بخششت پايان نمي پذيرد، اي صاحب نيكي اي كه هرگز نيكي ات گسسته نمي گردد، اي صاحب نعمتي كه هيچگاه نعمتت به شمار در نمي آيد، اي بزرگوار، اي بزرگوار، اي بزرگوار، بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا از كساني قرار ده كه به تو ايمان آورده، و در نتيجه هدايتشان نمودي، و بر تو توكل نموده و كفايتشان فرمودي، و از تو درخواست نموده و عطايشان فرمودي، و به تو گراييده و خشنودشان گردانيدي، و اعمال خود را براي تو خالص گردانيدند و نجاتشان دادي. خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست و به فضل خود ما را در خانه ي جاودانه اي جاي ده كه هيچ رنجوري و ستوهي به ما نرسد.

خدايا، از تو همانند درخواست شخص ذليل نيازمند مسألت دارم كه بر محمد و آل



[ صفحه 326]



محمد درود فرستي، و تمام گناهانم را بيامرزي، و با برآورده نمودن همه ي خواسته هايم مرا از درگاهت برگرداني، براستي كه تو بر هر چيز توانايي. خداوندا، هر چيزي كه در درخواست آن كوتاهي نمودم و نيرويم از رسيدن به آن ناتوان است، و هوشياري و ذهنم به آن نمي رسد، در تمام مواردي كه صلاح امر دنيا و آخرتم را در آن مي داني، پس بر محمد و آل محمد درود فرست - اي خداوندي كه معبودي جز تو نيست، به حق اينكه معبودي جز تو نيست - به حق رحمتت، همراه با عافيت آن خواسته ام را براي من انجام ده، آنچه خدا خواست همان مي شود، و هيچ دگرگوني و نيرويي نيست جز به خدا.