از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم روايت شده كه به جابر بن عبدالله انصاري فرمود: «اي جابر! آيا برترين سوره اي را كه خدا در كتابش نازل فرموده به تو نياموزم؟» جابر عرض كرد: «آري پدر و مادرم فداي تو باد اي رسول خدا! آن را به من بياموز». پس رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم سوره ي «حمد»، ام الكتاب را به او تعليم داد و فرمود: «اي جابر! آيا آگاهت نسازم از اين سوره؟» عرض كرد: «چرا، پدر و مادرم فداي تو باد يا رسول الله! از آن مرا باخبر ساز». فرمود: «آن شفاي هر دردي جز مرگ است». [1] .

ابن عباس از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم نقل كرده است: «هر چيزي اساسي دارد و اساس قرآن «فاتحه» و اساس «فاتحه» (بسم الله الرحمن الرحيم) است». [2] .

امام صادق عليه السلام فرمود: «كسي را كه الحمدلله شفا ندهد، چيز ديگري شفا ندهد». [3] .

اميرمؤمنان علي عليه السلام از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم نقل فرمود كه: «خداوند متعال به من فرمود: «اي محمد! همانا ما براي تو سبع مثان [4] و قرآن عظيم را فرستاديم» [5] خداوند به من جهت فاتحة الكتاب منت جداگانه اي گذاشت و در كنار آن، قرآن را قرار داد. همانا فاتحة الكتاب شريف ترين چيزي است كه در گنج عرش موجود است و



[ صفحه 186]



خداوند متعال آن را به محمد صلي الله عليه و آله و سلم اختصاص داد و اين سوره به وي شرافت بخشيد. در اين شرافت كسي از انبياء را شريك او نكرد، مگر سليمان كه از فاتحه الكتاب، بسم الله را به او عطا فرمود. چنانچه بلقيس حكايت كند كه گفت: «نامه اي گرامي از سليمان به من رسيده و در آن چنين (گفته) است: بسم الله الرحمن الرحيم». [6] پس كسي كه حمد را قرائت كند؛ در حالي كه به دوستي محمد و آل محمد اعتقاد داشته و دستورات آن را گردن نهد و به ظاهر و باطن آن ايمان داشته باشد، خداوند متعال در مقابل هر حرفي از اين سوره به او حسنه اي عطا خواهد كرد كه هر كدام از اين حسنات براي او از هر چه در دنيا است؛ از اموال گرفته تا خيرات برتر است. هر كه به قرائت كسي كه اين سوره را تلاوت مي كند گوش سپارد، به او يك سوم ثواب قاري را مي دهند. پس هر يك از شما اين خيري را كه به او عرضه شده زياد كند كه غنيمتي است. مبادا فرصتش از دست برود و حسرتش در دل هاي شما باقي بماند». [7] .

امام صادق عليه السلام فرمود: «اگر به مرده اي هفتاد مرتبه حمد بخوانند و روح او بازگردد، امر عجيبي نيست». [8] .

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «هر كه فاتحه الكتاب را بخواند، ثواب قرائت دو سوم قرآن را به او مي دهند». [9] در روايت ديگري هم آمده: «مثل آن است كه تمام قرآن را خوانده باشد». [10] .

ابي بن كعب مي گويد: «سوره ي فاتحه الكتاب را براي رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم خواندم. سپس ايشان فرمود: «قسم به آن كه جانم در دست او است، خداوند در تورات و



[ صفحه 187]



انجيل و زبور و قرآن مثل فاتحه الكتاب را نازل نكرده است. اين سوره ام الكتاب و سبع مثاني است و بين خدا و بنده اش تقسيم شده و براي بنده ي او است هر چه بخواهد.»» [11] .

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «خداوند عذاب حتمي را براي قومي مي فرستد، سپس كودكي از آن ها در كتاب «الحمد لله رب العالمين» را قرائت مي كند. وقتي خداوند متعال قرائت او را مي شنود، تا چهل سال عذاب را از آن قوم برمي دارد». [12] .

ابن عباس مي گويد: «ما در نزد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بوديم كه ناگاه فرشته اي آمد و گفت: «بشارت باد تو را به دو نوري كه به تو داده شده و به انبياء پيش از تو داده نشده است. آن دو نور، فاتحه الكتاب و پايان سوره ي بقره است. كسي حرفي از آن را قرائت نمي كند؛ مگر آن كه حاجت او را مي دهم».» [13] .



[ صفحه 188]