بسياري از قراء كلمه ي اول را «ملك» خوانده اند؛ اما به نظر نويسنده «مالك» بر «ملك» ترجيح داشته؛ بلكه فقط «مالك» صحيح است. دليل اين ادعا آن است كه سوره ي حمد و توحيد مانند باقي سوره ها نيست. از آن جا كه اين دو سوره در نماز خوانده مي شود؛ پس در هر زماني اين دو سوره را ميليون ها مسلمان از يكديگر شنيده اند و سينه به سينه اين شنيدن تا زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمه عليهم السلام بوده است. با اين كه اكثر قراء اين كلمه را «ملك» خوانده و بسياري از علما «ملك» را بر «مالك» ترجيح داده اند؛ اما كسي از آن ها تبعيت نكرده است. علاوه بر اين، علما تبعيت از هر كدام از قراء را جايز مي دانند؛ [1] اما خودشان در نماز «ملك» نمي گويند. عده اي هم كه در



[ صفحه 169]



نماز «ملك» مي خوانند به جهت احتياط است كه هم «مالك» مي گويند و هم «ملك»؛ اما قرائت «مالك» امري ضروري و متواتر است و اين احتياط هم وجهي ندارد.

برخي گفته اند در خط كوفي «ملك» و «مالك» شبيه به هم نوشته مي شود به همين دليل هم اين اختلاف رخ داده است؛ اما سخن اين عده قابل پذيرش نيست؛ چرا كه همان گونه كه گفتيم اين سخن شايد در سوره هايي كه كمتر خوانده مي شود، درست باشد؛ اما در سوره اي مانند سوره ي حمد كه هر روز در نماز خوانده مي شده و مي شود، صحيح نيست.

در «كفوا» هم دو قرائت وارد شده؛ يكي با ضمه ي فاء و تنوين فتحه در «واو» كه فقط قرائت عاصم است و ديگري با ضمه ي فاء و همزه ي فتحه دار. هر چه درباره ي «مالك» گفتيم درباره ي «كفوا» نيز جاري است. آنچه با نقل و شنيدن متواتر ثابت شده «كفوا» مي باشد و گفتن «كفوا» از روي احتياط هم وجهي ندارد.