تأثير غيرمستقيم نماز در ايجاد عدالت اجتماعي، از طريق ايجاد عدالت اخلاقي صورت مي پذيرد. يعني بايد در ميان قوا و غرائز انسان، تعادل و توازن برقرار باشد و اين قوا و غرائز تحت كنترل حكومت عقل و ايمان باشند، و از آن جا كه عدالت اجتماعي تابع عدالت اخلاقي است، تأثير نماز در ايجاد عدالت اخلاقي در فرد به طور غيرمستقيم در ايجاد عدالت اجتماعي اثرگذار است.

با بررسي چند تأثير نماز در ايجاد عدالت اخلاقي بحث را دنبال مي كنيم.

غرور و تكبر: از صفات زشت كه مي تواند آثار بدي در اجتماع بگذارد، غرور و تكبر است. انساني كه نماز مي خواند و در مقابل عظمت پروردگار فروتني مي كند و سر بر خاك مي گذارد، تواضع و فروتني جزء شخصيتش مي شود. حضرت فاطمه (س) فرموده است:

فجعل اللّه الايمان تطهيرا لكم من الشّرك و الصّلاة تنزيهاً لكم عن الكبر [1] .

خداي بزرگ ايمان را براي پاك شدن از شرك، و نماز را براي زدودن كبر و غرور قرار داده است.

از ديگر آثار نماز در اين زمينه، مي توان به تأثير نماز در جلوگيري از غيبت، دروغ، تهمت، رباخواري و... اشاره كرد. به طور كلي نماز، تأثير فوق العاده اي در جلوگيري از انجام گناه دارد و اين جلوگيري از گناه به سالم سازي فضاي جامعه كمك شاياني مي كند. در آيات قرآن به اين مسأله اشاره شده است، از جمله مي خوانيم:



[ صفحه 150]



ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر. [2] به راستي كه نماز انسان را از زشتي ها و منكرات باز مي دارد.

به اين ترتيب، به وسيله ي نماز واقعي، خداوند بر قلب هاي مردم حاكم مي شود و به طور كلي گناه و معصيت و فساد از جامعه كنار مي رود.